VARS: Luật Đất đai cần sớm thông qua nhưng tiến độ không phải vấn đề quan trọng nhất

Luật đất đai sửa đổi đang thu hút rất nhiều sự quan tâm của đông đảo người dân, đặc biệt là những người đang hoạt động trong lĩnh vực bất động sản. Bởi lẽ, theo thống kê, có đến 70% các khó khăn, vướng mắc của thị trường bất động sản bắt nguồn từ các vấn đề pháp lý.

Mặc dù Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản đã được thông qua, nhưng rất nhiều điểm mấu chốt được cho là vẫn phải đợi thêm Luật Đất đai sửa đổi. Bởi chỉ cần một sự “lệch pha”, không ăn khớp thì rất có thể thị trường sẽ tiếp tục phải đối diện với “mớ bòng bong”, chưa biết đến khi nào mới có thể tìm ra lối thoát.

Sáng nay (15/1), Quốc hội đã khai mạc kỳ họp bất thường lần thứ 5. Đồng chí Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã đến dự phiên khai mạc. Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua 4 nội dung, trong đó có dự thảo Luật Đất đai sửa đổi.

Liên quan tới Bộ luật này, Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho rằng vẫn còn nhiều vấn đề cần bàn bạc và thống nhất trong Luật Đất đai sửa đổi. Quốc hội, các cơ quan quản lý nhà nước và rất nhiều cá nhân, đơn vị liên quan đang trong kỳ chạy nước rút, nhằm đảm bảo sớm thông qua Luật Đất đai sửa đổi. Tuy nhiên, bên cạnh các nội dung đã được số đông biểu quyết, đồng tình vẫn còn khoảng 20 điểm, vấn đề chưa thực sự được thống nhất. Đây đều là những vấn đề quan trọng, ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển của thị trường bất động sản, cũng như các nhóm đối tượng liên quan.

Nhóm vấn đề liên quan đến lợi ích người dân

Cụ thể, VARS nêu ra nhóm vấn đề liên quan đến lợi ích người dân. Thứ nhất là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cần được quy định một cách cụ thể, đúng người, đúng việc. Tránh ảnh hưởng đến quyền lợi, lợi ích chính đáng của người dân. Khi đất đai thuộc quyền sở hữu của mình, nhưng việc hoàn thiện thủ tục giấy tờ theo đúng quy định lại gặp nhiều khó khăn, thủ tục lằng nhằng. Nhiều trường hợp phải chầu chực như “đi xin”.

Thứ hai, liên quan đến quyền lợi của người dân khi có đất đai thuộc diện thu hồi. VARS cho rằng cần có cơ chế, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng phù hợp để đảm bảo chế độ cho người dân, để họ không bị thiệt. Ngoài ra, cần có những phương án bố trí tái định cư đảm bảo cuộc sống sinh hoạt của người dân. Không để người dân bị dồn vào thế khó, tránh tuyệt đối tâm lý “bị cưỡng chế/cưỡng đoạt”.

Nhóm vấn đề liên quan đến doanh nghiệp, nhà đầu tư

Nhóm vấn đề tiếp theo liên quan đến doanh nghiệp, nhà đầu tư. Theo VARS, việc tiếp cận đất đai cần được thực hiện theo hướng công khai và minh bạch hơn. Các quy định về đấu giá, đấu thầu cần cụ thể, thủ tục đơn giản, tránh rườm rà; quá trình thực hiện phải đảm bảo sự công bằng.

Về quy định tính tiền sử dụng đất, VARS cho biết phương án tính tiền sử dụng đất theo giá thị trường đã được đưa ra bàn luận rất nhiều nhưng làm thế nào để vừa đảm bảo sự công bằng, vừa khuyến khích được các chủ đầu tư phát triển dự án không phải là dễ. Do đó, cần có những quy định, tính toán, cân nhắc rất kỹ mới có thể hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và nhà nước.

Về phương án nộp tiền sử dụng đất, Hội Môi giới cũng nhìn nhận thay vì yêu cầu chủ đầu tư phải nộp tiền sử dụng đất một lần, có thể xem xét phương án nộp tiền sử dụng đất hàng năm. Điều này sẽ giúp chủ đầu tư giảm bớt gánh nặng tài chính trong thời gian đầu triển khai dự án. Nhờ vậy, giá bán bất động sản cũng có cơ hội được điều chỉnh về mức hợp lý hơn. Chủ đầu tư không có quá nhiều áp lực tài chính, cũng sẽ có room để đầu tư hoàn thiện dự án với chất lượng tốt hơn. Các vấn đề gây nguy cơ “đánh bóng dự án” nhằm phục vụ các khoản vay ngân hàng, huy động vốn không đúng quy định cũng sẽ giảm được phần nào.

"Liên quan đến thực hiện các dự án nhà ở thương mại, đô thị hỗn hợp… phải có diện tích đất ở có sẵn trong dự án và chủ đầu tư phải tự đảm bảo thỏa thuận đền bù giải phóng mặt bằng 100%. Liệu có gây khó cho doanh nghiệp hay không? Nếu làm theo quy định này, sẽ được gì và bị giới hạn gì?", VARS nêu vấn đề.

Ngoài ra, các vấn đề về doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhận quyền sử dụng đất để đầu tư phát triển dự án; việc mua bán, đầu tư bất động sản trên đất thương mại dịch vụ; việc phân lô tách thửa… như thế nào cho hài hòa, tránh nguy cơ gây mất “an toàn”, nhưng không quá “khắt khe”, cũng là điều cần bàn tính kỹ.

Nhóm vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước

Cuối cùng là nhóm vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước. Tính đến 30/12/2023, đã có khoảng 40/63 tỉnh thành trên cả nước được phê duyệt quy hoạch chung. Đây là căn cứ cơ sở, động lực cho sự phát triển thị trường bất động sản tại các địa phương trong thời gian tới. Tuy nhiên, VARS nhấn mạnh vẫn cần có những quy định cụ thể và thống nhất, giúp các địa phương cụ thể hóa thực thi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chuyển đổi chức năng và phê duyệt dự án đầu tư theo quy hoạch, đảm bảo sự phù hợp, tránh chồng chéo hay mâu thuẫn.

"Có thể thấy, việc tích cực rà soát nhằm thông qua Luật Đất đai sửa đổi là một động thái rất quyết tâm của Chính phủ nhằm sớm hoàn thiện các thể chế, để kích thích, tạo đà phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, do mức độ ảnh hưởng rất sâu và rộng của Luật này nên trong quá trình soát xét cuối cùng trước khi thông qua, rất cần sự cẩn trọng và tập trung tối đa của những người tham gia. Cần có sự cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo sự phù hợp và “ăn khớp” với chủ trương, tinh thần, các quy định của các Luật liên quan khác. Chất lượng về nội dung nên được đề cao hơn là thời gian hoàn thành và thông qua Luật", Hội Môi giới nêu quan điểm.

VARS bày tỏ mong muốn Quốc hội, các đại biểu Quốc hội sẽ thông qua được bộ luật quan trọng này trong kỳ họp bất thường đầu năm 2024 với chất lượng cao nhất. Nếu được như vậy, quá trình phục hồi của thị trường bất động sản sẽ có cơ hội được rút ngắn. Thị trường sẽ sớm bước sang giai đoạn bình thường mới.