Một thực tế đang tồn tại là lãi suất TPCP Việt Nam đã thu hẹp khoảng cách với lợi suất TPCP Mỹ trong thời gian gần đây. Tình trạng hứa hẹn sẽ tiếp diễn trong thời gian tới khi lộ trình tăng lãi suất FED được rút ngắn, ước tăng thêm 3 lần trong năm 2019 và đầu tư công của Việt Nam tiếp tục đình trệ.
Theo Bloomberg thống kê, lãi suất TPCP Mỹ tăng cao liên tục từ khoảng giữa năm 2016 đến nay và lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm tăng lên đến 2,95% vào ngày 21/2/2018, mức cao nhất nhất trong 4 năm qua.
Trong khi đó, tại Việt Nam, các phiên phát hành trái phiếu trên thị trường sơ cấp gần đây cũng chứng kiến lợi suất liên tiếp giảm xuống. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 5 năm thậm chí đã có lúc giảm về mức thấp kỷ lục dưới 3%, còn kỳ hạn 10 năm cũng chỉ xoay quanh 4%, giảm hơn 25% so với mức trên 5% vào cuối năm 2017.
Theo số liệu mới cập nhật, lãi suất TPCP kỳ hạn 10 năm của Việt Nam chỉ còn cao hơn Mỹ 132,4 điểm cơ bản, giảm đáng kể so với mức cao 509,1 điểm cơ bản vào thời điểm ngày 12/9/2016. Nếu trừ đi hệ số CDS (độ rủi ro của trái phiếu quốc gia), lãi suất TPCP của Việt Nam còn thấp hơn TPCP Mỹ ở một số kỳ hạn. Điều này là chưa từng thấy hay đúng hơn là bất thường theo quy luật vận hành của thị trường tài chính.
Về vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh doanh (BDI) nêu quan điểm:
"Hiện nay, lãi suất TPCP Việt Nam nếu cộng thêm chỉ số CDS thì lãi suất TPCP Việt Nam còn thấp hơn lãi suất TPCP Mỹ ở một số kỳ hạn. Điều đó là bất bình thường. Nếu ví von thì nó giống như việc Việt Nam vô địch bóng đá thế giới.
Cần xem xét nguyên nhân của tình trạng này. Nguyên nhân thứ nhất có thể kể tới là hơn 1 năm nay đầu tư công của ta bị đình trệ. Nếu nhìn vào thực tiễn thì gần 2 năm nay không có một công trình cơ sở hạn tầng lớn nào được khởi công. Trong 2018, tình trạng này sẽ tiếp tục. Vì thế, tiền phát hành TPCP của những năm trước tồn đọng lại rất lớn tại kho bạc nhà nước (KBNN) và không còn cách nào khác, KBNN phải đem tiền ấy đi gửi các NHTM nhà nước.
Nguyên nhân thứ 2, ngân sách có thêm nguồn thu được từ việc cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước lớn như Sabeco và số tiền này cũng chảy vào các NHTM.
Nguyên nhân thứ 3 là cung tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông qua mua ngoại tệ dự trữ.
Cả 3 nguồn trên cộng lại ước khoảng 700-800 nghìn tỷ. Trong khi đó, NHNN lại quy định các NHTM phải đảm bảo tỷ lệ tín dụng/huy động là dưới 80%. Như vậy, các NHTM có khối lượng tiền dự trữ ngắn hạn dư thừa rất lớn và họ đương nhiên dùng tiền đó để mua TPCP.
Về đầu ra của TPCP thì Chính phủ không dám phát hành thêm trái phiếu hoặc chỉ phát hành mới để tái cấu trúc trái phiếu bằng cách phát hành TPCP dài hạn. Vì có phát hành ra, tiền thu về cũng không giải ngân được. Cho nên, phát hành trái phiếu ít đi và chỉ những loại trái phiếu dài hạn tạo vòng xoáy làm TPCP Việt Nam có lãi suất thấp hơn cả lãi suất chính phủ Mỹ và nhiều nước khác.
Hậu quả của tình trạng này nếu kéo dài cộng với việc Mỹ tăng lãi suất liên tục, dự kiến thêm 3 lần trong thời gian tới, cộng với việc đồng USD đang ở mức thấp nhưng sẽ lên giá, dẫn tới nguy cơ lớn là các nhà đầu tư nước ngoài ồ ạt rút vốn khỏi Việt Nam để đầu tư vào thị trường Mỹ và các nước khác. Điều này có thể tác động rất lớn tới tính thanh khoản của thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán.
Đặc biệt khi quý I năm nay mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài lên tới 550 triệu USD, còn bán ròng chỉ có 17 triệu USD, lượng vốn quốc tế nằm trong thị trường chứng khoán là khá lớn. Vì vậy, chỉ cần biến động nhỏ của thì lượng lượng vốn này có thể bị rút khỏi, khiến thị lãi suất trái phiếu lại tăng lên, các ngân hàng đang mua thấp khi tăng lên thì ngân hàng sẽ phải đối mặt với nguy cơ lỗ. Cộng với lạm phát của Việt Nam cao hơn lạm phát của Mỹ rất nhiều, trong khi Việt Nam là 4%, Mỹ chỉ có 1,7% thì rủi ro cho các nhà đầu tư khi lãi suất TPCP xuống thấp như vậy là rất lớn, mà phần lớn các nhà đầu tư ở đây là các NHTM".
- Tuy nhiên, liệu có tác động tích cực nào của việc giảm lãi suất TPCP lên thị trường như là làm giảm lãi suất trên thị trường 1 (dân cư và tổ chức kinh tế) trong thời gian này và thời gian tới không thưa ông?
Lãi suất TPCP vốn là lãi suất chuẩn trên thị trường. Có nghĩa là, nếu lãi suất TPCP giảm thì lãi suất trên thị trường cũng sẽ giảm, mà trước hết là lãi suất huy động sẽ giảm. Tuy nhiên, điều ngược lại đã xảy ra, lãi suất trên thị trường không giảm, thậm chí có nhiều ngân hàng nhỏ lãi suất huy động còn tăng cao hơn.
Họ không dám làm công khai mà làm theo lối khuyến mại, để tăng lãi suất vào khoảng 0,2%. Rồi lãi suất cho vay cũng không giảm và khả năng giảm trong năm 2018, những năm tiếp sau là không có. Thậm chí áp lực về lạm phát đang mạnh lên, vì thế khả năng giảm lãi suất trong trung hạn là không thể có.
Khi lãi suất trên thị trường 1 không giảm theo lãi suất TPCP chứng tỏ thị trường tài chính đang có điều gì đó bất bình thường và ách tắc. Ách tắc ở đây chính là do đầu tư công quá chậm.
- Tại sao đầu tư công lại chậm như vậy, thưa ông?
Vướng mắc đầu tư công có nhiều nguyên nhân, một trong số đó là do Luật Đầu tư công có quy định quá ngặt nghèo. Chính phủ đã chỉ đạo sửa 3 Nghị định liên quan tới luật này là NĐ77, NĐ171, NĐ136, còn việc sửa lại Luật Đầu tư công đến tháng 5/2018 mới trình Quốc hội thì đầu năm sau mới thực hiện, tức là nhanh thì nửa năm sau các dự án lớn về đầu tư công mới có thể triển khai các dự án. Đó là sự đình trệ đáng tiếc với đầu tư công và gây ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế, làm tỷ lệ đầu tư thực tế giảm xuống.
Đầu tư công giảm, đồng thời cũng làm cho mức độ lan toả của đầu tư công vào nền kinh tế giảm sút. Làm 1 con đường sẽ kéo theo tiêu thụ nhiều nguyên vật liệu, lao động, tạo GDP lan toả lớn. Làm 1 con đường làm nhiều dự án bất động sản được ăn theo, có đường thì có nhà, có phố phường, tạo ra mức độ lan toả sang các nhóm hàng hoá khác như đồ nội thất, vật liệu xây dựng, đồ gia dụng...
Nếu làm không nhanh thì sự đình trệ này cộng hưởng này với 1 chu kỳ giảm tăng trưởng ngắn hạn mà dự báo có thể từ cuối quý III năm nay sẽ khiến cho tăng trưởng kinh tế 2019-2020 trở nên khó khăn hơn.
Xâu chuỗi vấn đề lại có thể thấy, lãi suất TPCP Việt Nam thấp hơn lãi suất TPCP Mỹ liên quan tới đầu tư công. Từ đầu tư công liên quan tới lan tỏa đầu tư công vào nền kinh tế. Tác động của nó vừa trực tiếp vừa gián tiếp ảnh hưởng vào tăng trưởng và chưa kể có thể tác động bất lợi tới đầu tư tài chính của các NHTM.
- Vậy trước hiện tượng này, chúng ta phải làm gì, thưa ông?
Phản ứng đầu tiên đến từ các NHTM bằng việc bán bớt trái phiếu. Hiện lượng trái phiếu trong các NHTM giảm xuống đáng kể, chỉ còn khoảng 55%. Các NHTM buộc phải mua TPCP dài hạn để có lãi suất cao hơn tránh việc lỗ khi mua trái phiếu ngắn hạn. Nhưng đó chỉ là giải pháp tình thế.
Cách làm hiệu quả hơn là Bộ Tài chính cần phối hợp với NHNN để giải quyết việc tiền của KBNN không được gửi tại các NHTM mà phải gửi vài NHNN. Luật có quy định điều này nhưng KBNN vẫn lách luật bằng cách mang tiền tới những huyện không có NHNN để gửi tại các NHTM lấy lãi. Nếu Bộ Tài chính và NHNN kiểm soát được lượng tiền này thì sẽ không có tình trạng như hiện nay.
Giải pháp thứ 3 là NHNN nên xem xét lại về quy định tỷ lệ tín dụng/huy động của NHTM. Có thể thay bằng quy định tối đa 80% thì có một mức khung, có thể 88% hoặc 90% trở xuống. Sau đó tuỳ từng NHTM mà NHNN có thể đưa khuyến cáo riêng. Điều này có thể giảm bớt áp lực buộc các NHTM phải mua TPCP.
Tuy nhiên, nói đi nói lại thì giải pháp quan trọng hơn cả vẫn là giải bài toán ách tắc đầu tư công đang diễn ra như hiện nay tại Việt Nam.
Tags:
(VNF) - Từ những lớp học nghề đỏ đèn đến tận đêm khuya, đến dòng công nhân trẻ nối nhau vào Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh đang chứng kiến cuộc “lột xác” lớn nhất 10 năm: chuyển từ lao động phổ thông sang lực lượng lao động kỹ thuật. Một hành trình bắt đầu từ nông thôn, nhưng đang làm thay đổi cả bản đồ việc làm của tỉnh.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Luật Thủ đô (sửa đổi) mở ra không gian phát triển mới cho Hà Nội với nhiều cơ chế quyền hạn đặc thù, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững và đồng bộ. Luật cũng đặt trọng tâm nâng cao hiệu quả quản lý đô thị, bảo tồn văn hóa và thúc đẩy chuyển đổi số - những yếu tố thiết yếu để Thủ đô vươn tầm trong thời kỳ mới.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ những lớp học nghề đỏ đèn đến tận đêm khuya, đến dòng công nhân trẻ nối nhau vào Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh đang chứng kiến cuộc “lột xác” lớn nhất 10 năm: chuyển từ lao động phổ thông sang lực lượng lao động kỹ thuật. Một hành trình bắt đầu từ nông thôn, nhưng đang làm thay đổi cả bản đồ việc làm của tỉnh.
(VNF) - Dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh có tổng chiều dài 121km, phân kỳ thành 2 giai đoạn với tổng mức đầu tư gần 23000 tỷ đồng và dự kiến thông tuyến vào ngày 19/12 tới đây.
