Bầu cử tổng thống Mỹ 2024: 'Nguy’ và ‘cơ’ với các thị trường Đông Nam Á

Đông Nam Á, một trong những khu vực phát triển nhanh nhất trên toàn cầu, rất nhạy cảm với những thay đổi trong chính sách kinh tế và đối ngoại của Mỹ.

Kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, cho dù là sự tiếp nối dưới thời Phó Tổng thống Dân chủ Kamala Harris hay sự trở lại của cựu Tổng thống Cộng hòa Donald Trump, thì những thay đổi tiềm ẩn trong chính sách có thể tác động đến thương mại, đầu tư và sự ổn định địa chính trị của Đông Nam Á.

Chính sách thương mại và thuế quan: Chìa khóa cho tăng trưởng xuất khẩu

Một trong những mối quan tâm cấp bách nhất đối với các nền kinh tế Đông Nam Á là chính sách thương mại của Mỹ có thể thay đổi như thế nào sau cuộc bầu cử.

Trong lịch sử, khu vực này là bên hưởng lợi chính từ toàn cầu hóa và các chính sách thương mại mở, với các quốc gia như Việt Nam, Malaysia và Thái Lan phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ để tăng trưởng kinh tế.

Việc áp dụng thuế quan, như đã thấy trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc, gây ra những rủi ro đáng kể cho các nền kinh tế dựa vào xuất khẩu này.

Một chính quyền bảo hộ hơn của Mỹ có thể dẫn đến mức thuế cao hơn đối với hàng hóa xuất khẩu từ Đông Nam Á, đặc biệt là trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử và nông nghiệp. Các ngành công nghiệp này rất nhạy cảm với những thay đổi về chi phí thương mại và mức thuế mới có thể làm giảm đáng kể khả năng cạnh tranh của họ trên thị trường Mỹ.

Các quốc gia như Việt Nam có thể phải đối mặt với nhu cầu giảm nếu căng thẳng thương mại leo thang.

Mặt khác, một chính quyền ủng hộ việc tái tham gia vào các hiệp định thương mại đa phương có thể mang lại động lực lớn cho khu vực. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), mà Mỹ đã rút khỏi vào năm 2017, có thể nhận được sự quan tâm mới.

Việc Mỹ tái gia nhập CPTPP sẽ mang lại cho các quốc gia Đông Nam Á khả năng tiếp cận thị trường được cải thiện, rào cản thương mại thấp hơn và mối quan hệ thương mại chặt chẽ hơn với Mỹ.

Hơn nữa, tự do hóa thương mại sẽ cho phép Đông Nam Á đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc và cho phép nước này đóng vai trò lớn hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các nền kinh tế ASEAN là một phần của khuôn khổ thương mại khu vực, như Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), có thể chứng kiến sự hội nhập gia tăng với Mỹ, dẫn đến dòng chảy thương mại mạnh mẽ hơn và cải thiện môi trường đầu tư.

Cạnh tranh Mỹ-Trung: Cân bằng chiến lược cho thị trường Đông Nam Á

Một trong những đặc điểm xác định của chính sách đối ngoại Mỹ trong thập kỷ qua là mối quan hệ của nước này với Trung Quốc. Đối với Đông Nam Á, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa hai siêu cường này mang đến cả cơ hội và rủi ro. Nhiều nước ASEAN có mối quan hệ kinh tế sâu sắc với cả Mỹ và Trung Quốc, khiến họ phải áp dụng hành động cân bằng tinh tế trong việc duy trì các mối quan hệ này.

Việc áp đặt lệnh trừng phạt hoặc hạn chế của Mỹ đối với các công ty Trung Quốc có thể phá vỡ chuỗi cung ứng tích hợp cao chạy qua Đông Nam Á, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ như chất bán dẫn và điện tử.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc cũng tạo ra cơ hội cho thị trường Đông Nam Á. Khi các công ty Mỹ tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ khỏi Trung Quốc.

Chiến lược “Trung Quốc + 1”, trong đó các công ty duy trì cơ sở tại Trung Quốc trong khi thiết lập hoạt động tại các quốc gia lân cận, đã bắt đầu có lợi cho Đông Nam Á và xu hướng này có thể tăng tốc sau bầu cử.

Trong lĩnh vực địa chính trị, Đông Nam Á có thể chứng kiến sự tham gia ngày càng tăng của Mỹ vào các vấn đề an ninh khu vực, đặc biệt là ở Biển Đông. Một chính quyền Mỹ tập trung vào việc củng cố các liên minh của mình ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương có thể tăng cường hợp tác với các thành viên ASEAN, tăng cường an ninh khu vực và cân bằng lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI): Dòng vốn đầu tư sẽ chệch hướng?

Đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Mỹ là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng ở Đông Nam Á, đặc biệt là trong các lĩnh vực như sản xuất, công nghệ và cơ sở hạ tầng. Một sự thay đổi trong chính quyền Mỹ có thể ảnh hưởng đáng kể đến dòng vốn FDI vào khu vực, bằng cách khuyến khích đầu tư thông qua tự do hóa thương mại hoặc ngăn cản đầu tư thông qua các chính sách bảo hộ.

Một chính quyền Mỹ ủng hộ doanh nghiệp ưu tiên thương mại tự do và quan hệ đối tác quốc tế có khả năng thúc đẩy mối quan hệ đầu tư chặt chẽ hơn với Đông Nam Á.

Các quốc gia am hiểu công nghệ như Singapore và Malaysia, đang định vị mình là trung tâm đổi mới, có thể chứng kiến dòng vốn đổ vào các lĩnh vực như công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo và năng lượng tái tạo.

Tương tự như vậy, các quốc gia như Indonesia và Việt Nam, với dân số đông và thị trường tiêu dùng đang tăng, có thể thu hút đầu tư vào cơ sở hạ tầng, hàng tiêu dùng và dịch vụ kỹ thuật số.

Tuy nhiên, nếu Mỹ chuyển hướng sang chủ nghĩa dân tộc kinh tế và tìm cách khuyến khích các công ty đưa việc làm sản xuất trở lại đất Mỹ, Đông Nam Á có thể trải qua sự chậm lại trong FDI.

Các ngành như sản xuất điện tử và may mặc, vốn phụ thuộc nhiều vào nhu cầu của Mỹ, có thể chứng kiến dòng vốn chảy vào giảm, có khả năng cản trở triển vọng tăng trưởng ở các quốc gia như Thái Lan và Campuchia.

Ngoài ra, những thay đổi về quy định tại Mỹ, chẳng hạn như các ưu đãi thuế mới hoặc hình phạt đối với các công ty chuyển việc ra nước ngoài, có thể định hình lại các mô hình đầu tư.

Các công ty đa quốc gia có thể đánh giá lại các chiến lược gia công và sản xuất tại Đông Nam Á của họ, tùy thuộc vào chi phí và lợi ích của việc duy trì hoạt động ở nước ngoài theo bối cảnh chính sách mới của Mỹ.

Thị trường tài chính và biến động tiền tệ

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 dự kiến sẽ có tác động đáng kể đến thị trường tài chính toàn cầu và Đông Nam Á sẽ không tránh khỏi những tác động lan tỏa.

Các nhà đầu tư có thể sẽ phản ứng với kết quả bầu cử Mỹ bằng cách phân bổ lại danh mục đầu tư của họ, điều này có thể dẫn đến dòng vốn chảy vào hoặc chảy ra khỏi các thị trường mới nổi như Đông Nam Á.

Chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), đặc biệt là về lãi suất và kiểm soát lạm phát, cũng sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn.

Lãi suất cao hơn ở Mỹ có thể dẫn đến đồng USD mạnh hơn, khiến các nước Đông Nam Á phải trả nợ bằng USD đắt hơn.

Mặt khác, một chính phủ Mỹ ủng hộ các chính sách tiền tệ nới lỏng hơn (Fed đã cắt giảm lãi suất lần đầu tiên sau bốn năm vào tháng 9) có thể dẫn đến dòng vốn đổ vào các thị trường Đông Nam Á khi các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các nền kinh tế mới nổi. Điều này sẽ có lợi cho thị trường chứng khoán Đông Nam Á, đặc biệt là trong các lĩnh vực như bất động sản, ngân hàng và hàng tiêu dùng.