(VNF) - Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành hãng luật Investpush Legal, với gần 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn kinh doanh với nhiều loại dự án đầu tư, đã chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance những kinh nghiệm trong gọi vốn từ hàng trăm dự án ông đã thực hiện.
Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành hãng luật Investpush Legal.
Bẫy gọi vốn thành công
Câu chuyện công ty Prozy gọi vốn thành công trên 30 triệu USD (số vốn đầu tư lớn hàng đầu thị trường Việt Nam từ trước đến nay) và được điều hành bởi CEO giàu kinh nghiệm trong giới khởi nghiệp Mỹ, tuyên bố dừng hoạt động trong tháng 9/2022 đã gây ngỡ ngàng giới kinh doanh trong và ngoài nước.
Dưới góc nhìn của ông Đào Tiến Phong, thành công, mà cũng chính là cái bẫy thất bại của Propzy là làm quá nhanh, quá thuận lợi bước đầu. Những startup gọi vốn thành công rất dễ rơi vào cái bẫy này, do có quá nhiều tiền, dẫn đếp áp lực phải xài tiền, phải phát triển, phải thỏa mãn được các kỳ vọng của nhà đầu tư. Cụ thể, tính đến cuối 2017, doanh nghiệp này đã ngốn 1 triệu USD của nhà sáng lập John Lê và 2 triệu USD của quỹ Frontier Digital Ventures (Malaysia).
Theo ông Phong, thị trường luôn tiềm ẩn hàng trăm, hàng nghìn yếu tố tác động mạnh hay yếu đến doanh nghiệp, nên bất cứ lúc nào các doanh nghiệp cũng phải trong tư thế phải chuyển đổi và phải tái cấu trúc thành công. Hai yếu tố quan trọng để các startup mới bắt đầu, hay khi công ty đã gọi được vốn thành công luôn phải đặt lên hàng đầu là vấn đề quản trị công ty, quản trị tài chính và vấn đề quản trị rủi ro.
Trong quản trị công ty cần phải có bài toán cân bằng ngay khi chi quá nhiều mà thu không đủ chi, chẳng hạn nếu trong bối cảnh Covid-19 bùng phát, thị trường bị thu hẹp, doanh nghiệp cần lập tức thu hẹp quy mô, thu hẹp hệ thống để ứng phó kịp thời. Nếu thị trường khó khăn, mà vì áp lực phát triển hệ thống, phát triển sản phẩm, công ty bung ra quá lớn sẽ rơi vào tình trạng “đốt tiền”.
Đáng nói hơn, vấn đề mà nhiều startup và doanh nghiệp nhỏ và vừa ít chú ý là quản trị rủi ro. Có những rủi ro có thể gọi là nằm ngoài tầm kiểm soát, nhưng thực tế lại cần lên phương án tính toán dự phòng ngay từ ban đầu như cháy nổ, rủi ro sinh mạng, biến động nhân sự, tác động môi trường, thời tiết…
Khi gọi vốn thành công, nhà kinh doanh cần tìm ra điểm trung hòa giữa phát triển doanh nghiệp và kỳ vọng nhà đầu tư (nhất là những đơn vị góp vốn không chuyên nghiệp như bạn bè, người thân, đối tác là doanh nghiệp….). Có thể hiểu nhà đầu tư không đi sâu sát dự án, họ chỉ nhìn bên ngoài thấy hệ thống phát triển chuỗi, đội ngũ nhân viên đông đảo khắp các tỉnh thành, họ khen ngợi… Áp lực mở hệ thống để chứng tỏ cho nhà đầu tư an tâm, biết lỗ vẫn mở và xem khoản lỗ như chi phí phải tốn ban đầu để xây dựng và phát triển thương hiệu chính là cái bẫy. Rơi vào bẫy này, nếu không có dòng tiền mới rót vào để nuôi bộ máy đang phình to thì rất dễ bị “toang”. Ở đây, việc trung hòa giữa kỳ vọng nhà đầu tư và thực tế cần phải làm cho vừa đủ đòi hỏi sự tinh tế và khéo léo, cũng như đòi hỏi kinh nghiệm và năng lực của các startup.
Kinh nghiệm qua hàng trăm dự án đã tham gia, ông Đào Tiến Phong cho biết: “Có những startup quy mô vừa phải thì hoạt động khá tốt, lúc hăng hái phát triển lên quy mô lớn, đầu tư vốn mạnh, đầu tư nhân sự và hệ thống lớn thật nhanh thì lại sụp đổ. Cái này gọi là chết vì nhiều tiền quá”. Ông Phong nhấn mạnh gọi vốn vừa đủ trong kế hoạch kinh doanh, tính đúng, tính đủ, gọi đủ mới là bản lĩnh đi đường dài.
Vòng luẩn quẩn vây startup hiện tại
Tính từ đầu năm 2022 đến nay, quan sát thực tế hơn 30 dự án đang gọi vốn, có thể thấy trong bối cảnh hậu đại dịch, khi các cuộc khủng hoảng giá năng lượng, khủng hoảng địa chính trị tại châu u khiến kinh tế bị ảnh hưởng, thì việc gọi vốn của các startup Việt cũng lâm vào tình cảnh khó khăn hơn.
Cụ thể, các quỹ đầu tư chưa thu được lợi nhuận, hoặc bị lỗ, hoặc bị hết tiền trong các thương vụ cũ, nên khắt khe hơn khi xem xét đầu tư dự án mới. Những nhà đầu tư cá nhân cũng khựng lại khi thị trường xuống dốc, họ yên lặng chờ đợi thị trường. Những nhóm, tổ chức từng đầu tư vào trong các dự án trước đây, nay cẩn thận nhiều hơn khi xuống tiền.
Nhiều dự án có ý tưởng tốt, triển khai tốt, lâm vào tình trạng không huy động vốn được để làm tiếp; mà không có tiền thuê nhân sự giỏi để triển khai tiếp, các ý tưởng buộc phải dừng lại, do vậy lại không gọi được vốn. Vòng tròn luẩn quẩn trong gọi vốn đang vây lấy nhiều startup, đó là có ý tưởng, nếu không có vốn thì không thuê được nhân sự giỏi, mà không có nhân sự, không làm ra sản phẩm dịch vụ thì không thể gọi vốn…
Cách thức gọi vốn nay cũng thay đổi. Trước đây, startup chỉ cần có ý tưởng mới, lạ, hấp dẫn thì có thể gọi vốn rồi tiến hàng xây dựng đội ngũ và sản phẩm. Nay ý tưởng phải ra được demo sản phẩm, thành hình hài nhất định, thậm chí phải vận hành thử để nhà đầu tư thấy được cơ hội sinh lời thì mới startup mới được chấp nhận đầu tư.
Tính từ đầu năm 2022 đến nay, gần như chưa có dự nào tại Việt Nam gọi vốn thành công 100% mục tiêu. Hầu hết các dự án chỉ đạt 30% vốn mục tiêu, những dự án gọi vốn nhỏ 10 - 40 tỷ đồng cũng mắc kẹt. Các startup có mục tiêu gọi vốn 5 - 10 tỷ đồng chỉ nhận được 2 - 3 tỷ đồng. Các dự án công nghệ càng khó gọi vốn hơn các dự án sản phẩm dịch vụ cụ thể.
Việc gọi vốn đa phần thất bại vì các startup không có đủ kiến thức trình bày với nhà đầu tư. Ngoài ý tưởng ban đầu, dự án gọi được vốn cần người chủ dự án có kiến thức kinh tế, kiến thức quản trị và tài chính. Với kiến thức này, chủ startup sẽ tính toán được có nên gọi vốn, cần bao nhiêu tiền, dùng tiền đó thế nào…
Do vậy giải pháp cho người gọi vốn là cần phải học kỹ năng gọi vốn thông qua kế hoạch kinh doanh cụ thể. Theo tư vấn của hãng luật Investpush Legal, các startup nên tận dụng sự hỗ trợ các tổ chức có sẵn của nhà nước, các quỹ đầu tư, các đoàn hội…
Ngay khi gọi vốn, các startup cũng phải xây dựng phương án đi kèm, như chẳng may phá sản, xảy ra sự cố thì sẽ xử lý thế nào? Nhà đầu tư chuyên nghiệp luôn tính toán đến luồng thoát vốn và đây chính là điểm mà các nhà đầu tư sẽ đánh giá cao cho các dự án.
Thị trường đầu tư tài chính lúc nào cũng sẽ có những khó khăn thay đổi theo cách thức khác nhau, như những con sóng, nếu năm 2020 - 2022 ảnh hưởng từ Covid-19, thì năm tới dự báo sẽ có sự cố khác. Việc gọi vốn đầu tư tài chính cũng cần thay đổi, linh hoạt theo từng thời điểm.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ đầu tư vào lĩnh vực giáo dục. Với quy mô hơn 25 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc trong năm học 2024 - 2025 và tỷ lệ trường mầm non ngoài công lập vượt trội hơn công lập. Lĩnh vực này không chỉ thu hút dòng vốn trong nước mà còn luồng vốn quốc tế lớn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc dân.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng: "Đây có thể coi là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải khắc phục những thiếu hụt kể trên, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045 đã được đề ra"
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Mới đây, Hà Nội đã thông qua nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án cải tạo, chỉnh trang và tái thiết công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch.
