Ukraine chặn dòng chảy Nga qua EU, 'cuộc chiến' khí đốt đe dọa toàn cầu

Cuộc chiến tranh giành nguồn cung năng lượng

Lần đầu tiên kể từ khi cuộc khủng hoảng năng lượng gia tăng do cuộc chiến của Nga ở Ukraine, châu Âu có nguy cơ không đạt được mục tiêu dự trữ khí đốt cho mùa đông tới, mở đường cho cuộc chạy đua tìm nguồn cung ứng để bù đắp.

Trong khi châu Âu có đủ dự trữ khí đốt để vượt qua mùa đông này và giá đã giảm kể từ đầu năm, thì các kho lưu trữ khí đốt hiện đang cạn kiệt với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2018 khi thời tiết lạnh giá làm tăng nhu cầu sưởi ấm.

Các lựa chọn về nguồn cung tiếp tục bị siết chặt kể từ đầu năm nay, khi việc giao hàng qua đường ống của Nga qua Ukraine đã ngừng, kết thúc một thỏa thuận vận chuyển kéo dài 5 năm.

Ông Francisco Blanch, chiến lược gia hàng hóa tại Bank of America Corp., cho biết: “Chắc chắn sẽ có một sự thiếu hụt năng lượng ở châu Âu trong năm nay. Điều đó có nghĩa là toàn bộ lượng khí đốt tự nhiên hoá lỏng (LNG) gia tăng được đưa vào sử dụng trong năm nay trên toàn thế giới sẽ được dùng để bù đắp cho sự thiếu hụt khí đốt của Nga”.

Để đáp ứng nhu cầu dự kiến, châu Âu sẽ cần nhập khẩu thêm tới 10 triệu tấn LNG mỗi năm, nhiều hơn khoảng 10% so với năm 2024, theo Saul Kavonic, một nhà phân tích năng lượng tại MST Marquee ở Sydney.

Các dự án mới ở Bắc Mỹ có thể giúp cung cấp một lượng khí đốt ra thị trường nhưng điều đó phụ thuộc vào tốc độ của từng cơ sở.

Với ít lựa chọn hơn để bổ sung cho mùa đông tới, châu Âu sẽ cần các lô hàng LNG, kéo một số lô hàng ra khỏi châu Á, nơi có lượng người tiêu dùng lớn nhất thế giới. Tùy thuộc vào cách nhu cầu hình thành, sự cạnh tranh sẽ đẩy giá lên cao hơn mức các quốc gia như Ấn Độ, Bangladesh và Ai Cập có thể chi trả và gây áp lực lên sự phục hồi kinh tế của Đức.

Giá khí đốt tương lai tại châu Âu, thường cũng tác động đến giá LNG giao ngay tại châu Á, vẫn cao hơn khoảng 45% so với cùng kỳ năm ngoái và các hợp đồng đang giao dịch ở mức gấp 3 lần mức trước khủng hoảng vào năm 2025.

Ông Jason Feer, giám đốc toàn cầu về tình hình kinh doanh tại công ty môi giới năng lượng Poten & Partners Inc. ở Houston, cho biết giá tăng "sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu lượng hàng tồn kho ở châu Á - Thái Bình Dương cũng cạn kiệt, điều này sẽ dẫn đến sự cạnh tranh về hàng hóa".

Những quốc gia bị de doạ nguồn cung

Những quốc gia chịu thiệt thòi sẽ là các quốc gia đang phát triển ở châu Á, khi một số lô hàng đã chuyển hướng để tận dụng mức giá cao hơn.

Tình hình cũng tương tự ở Nam Mỹ. Brazil đang phải vật lộn để thay thế sản lượng thủy điện đang suy yếu sau thời kỳ hạn hán, và Argentina có thể bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh giành LNG cho mùa sưởi ấm sắp tới.

Ai Cập cũng bị ảnh hưởng. Quốc gia này đã gây bất ngờ cho thị trường vào năm ngoái khi chuyển từ nước xuất khẩu LNG sang nước nhập khẩu khi phải vật lộn với tình trạng mất điện mùa hè, thúc đẩy lượng mua lên mức cao nhất kể từ năm 2017. Quốc gia này có thể vẫn cần hàng chục chuyến hàng trong năm nay để chống chọi với cái nóng mùa hè.

Đối với những người bán LNG, vốn đã hưởng lợi từ giá cao hơn, thì việc siết chặt này tạo ra cơ hội. Trong một số trường hợp, các nhà sản xuất LNG có thể tăng công suất tương tự như đợt tăng xuất khẩu đã xảy ra trong năm khủng hoảng 2022, theo Ogan Kose, giám đốc điều hành tại công ty tư vấn Accenture.

Triển vọng phụ thuộc phần lớn vào tốc độ khởi động các cơ sở sản xuất mới. Năm ngoái, tăng trưởng không đáng kể vì Ai Cập ngừng xuất khẩu và nhà máy LNG 2 Bắc Cực mới nhất của Nga bị kìm hãm bởi lệnh trừng phạt của Mỹ, theo Laura Page từ công ty dữ liệu năng lượng Kpler.

Điều đó khiến sự chú ý đổ dồn vào Mỹ. Nhà cung cấp LNG lớn nhất thế giới trong nhiều năm đã nỗ lực cứu châu Âu khỏi tình trạng thiếu khí đốt và thông điệp này có thể sẽ được lan truyền mạnh mẽ hơn sau khi ông Donald Trump nhậm chức. Ông đã đe dọa áp thuế nếu châu Âu không mua thêm năng lượng của Mỹ.

Tại Nga, vẫn là nguồn cung cấp LNG lớn thứ hai của châu Âu, trọng tâm sẽ là liệu quốc gia này có thể duy trì xuất khẩu hay không sau khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với hai cơ sở nhỏ hơn vào cuối tuần qua.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã kìm hãm dự án LNG 2 lớn ở Bắc Cực và ảnh hưởng đến các thiết bị và nguồn cung cấp dịch vụ chính, làm chậm quá trình hoàn thành toàn bộ dự án trong 2 đến 3 năm, theo Claudio Steuer, cố vấn năng lượng và là giảng viên của IHRDC tại Boston.

Hiện các nhà nhập khẩu LNG của Trung Quốc đã bán lại các lô hàng để giao hàng cho đến tháng 3 và phần lớn đã dừng mua từ thị trường giao ngay, nơi giá cả tăng cao. Các nhà nhập khẩu khí đốt của Ấn Độ đã chuyển sang các lựa chọn thay thế rẻ hơn, trong khi Bangladesh đã buộc phải điều chỉnh các cuộc đấu thầu mua sau khi giá chào hàng quá cao. Ai Cập thì chuyển sang dầu diesel.

Mặc dù thời tiết ôn hòa của châu Á đã cho phép nhu cầu điều chỉnh, nhưng thị trường thắt chặt làm tăng nguy cơ biến động do thời tiết khắc nghiệt hoặc các vấn đề về nguồn cung. Sự gián đoạn sản lượng tại các nhà máy xuất khẩu từ Úc sang Malaysia trong năm qua đã cho thấy khía cạnh sản xuất dễ bị tổn thương như thế nào.

Tuy nhiên, từ năm 2026 trở đi, các dự án bị trì hoãn cuối cùng cũng sẽ bắt đầu vận chuyển nhiên liệu. Vào thời điểm đó, thị trường chặt chẽ có thể trở nên lỏng lẻo, theo Jefferies Financial Group Inc.

Thêm 175 triệu tấn nguồn cung mới sẽ bắt đầu đến vào năm 2030, chủ yếu từ Mỹ và Qatar.

Bà Florence Schmit, chiến lược gia năng lượng châu Âu tại Rabobank, cho biết: "Nếu các kế hoạch mở rộng LNG hiện tại được duy trì, năm 2026 sẽ là ánh sáng cuối đường hầm".