TS Cấn Văn Lực: Có thể dùng ngân sách cho Vietnam Airlines vay với lãi suất ưu đãi 4%

5 giải pháp cứu ngành hàng không

TS Cấn Văn Lực cho biết ông đã khảo sát 83 nước và nhận thấy chính phủ các nước này đều có các biện pháp hỗ trợ ngành hàng không. Tựu trung, có 5 giải pháp chính.

Một là giãn hoãn thuế. Hai là giãn hoãn các nghĩa vụ trả nợ khác (ví dụ lãi ngân hàng). Ba là giảm các loại chi phí cho ngành hàng không (ví dụ phí thuê sân đỗ, phí môi trường trong xăng dầu). Bốn là trợ cấp trả lương cho người lao động. Năm là cho vay để hỗ trợ vượt qua khó khăn thanh khoản.

Theo ông Lực, “giải cứu” ngành hàng không là việc làm cần thiết và phù hợp, bởi ngành này chịu tác động rất lớn của đại dịch Covid-19 với suy giảm lên tới 60% - 70% và thời gian phục hồi mất 2 – 3 năm. Ngoài ra, hàng không cũng là một trong những ngành thiết yếu, có tác động lan tỏa tới 35 ngành nghề liên quan.

Tuy nhiên, việc “giải cứu” thế nào lại là một câu chuyện đáng bàn khác. Ông Lực cho rằng về lý, nhà nước phải hỗ trợ cả doanh nghiệp nhà nước lẫn doanh nghiệp tư nhân theo nguyên tắc không phân biệt. Mức độ hỗ trợ tùy thuộc vào thị phần và đóng góp của mỗi doanh nghiệp.

“Cái này Cục Hàng không biết rõ hơn ai hết. Giả như nhà nước cứu riêng Vietnam Airlines và thiếu công bằng với các hãng khác thì họ có quyền phản ánh”, ông nói.

Được biết, Vietnam Airlines đang rất khó khăn. Doanh nghiệp này cần nhà nước hỗ trợ 12.000 tỷ đồng. Phương án được đề xuất là Vietnam Airlines sẽ phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu.

Tổng công ty đầu tư kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) đã bày tỏ mong muốn được tham gia tái cơ cấu Vietnam Airlines, với mục tiêu trở thành cổ đông của doanh nghiệp này. Tuy nhiên, SCIC gặp khó khi không thể dự báo được tương lai của khoản đầu tư vào Vietnam Airlines (mà theo nguyên tắc, SCIC phải bảo toàn và phát triển vốn – PV).

Bình luận về “thế khó” này của SCIC, ông Lực cho rằng tổng công ty này đã “phát biểu có vẻ tương đối vội vàng”.

“SCIC nói khó bảo toàn vốn do không đánh giá được sự phục hồi của Vietnam Airlines. Tôi nhấn mạnh rằng đó là nghiệp vụ của SCIC. Họ phải đánh giá được mức độ phục hồi và khả năng bảo toàn vốn. Còn nếu không đánh giá được, SCIC phải thuê tư vấn để đánh giá.

“Quan điểm của tôi là ngành hàng không nói chung và Vietnam Airlines hoàn toàn có khả năng phục hồi tốt, vì những năm qua ngành đã tăng trưởng 20% - 25%. Bản thân Vietnam Airlines cũng tăng trưởng tốt trong những năm qua. Như vậy khả năng phục hồi là hoàn toàn khả thi”, ông Lực nêu quan điểm.

Nói về giải pháp hỗ trợ, ông Lực cho rằng việc này các nước đã làm. “Vietnam Airlines cần hỗ trợ 12.000 tỷ. Tôi nghĩ có thể dùng tiền ngân sách nhà nước để cho vay với lãi suất thấp, khoảng 4%”.

“Cái này liên quan đến dư địa. Quan điểm của tôi là ta đúng là có thâm hụt ngân sách, bài toán nợ công cũng phải tính, nhưng trong bối cảnh dịch bệnh, ta phải chấp nhận hi sinh một số thứ. Ta phải cứu doanh nghiệp, cứu việc làm, vì đó cũng chính là nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách. Nghĩa là ta phải chấp nhận trả cái giá hiện nay”.

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV cũng nêu một góc nhìn rằng nhà nước hiện nay cũng như một nhà đầu tư chuyên nghiệp, rót vốn vào doanh nghiệp 3 - 5 năm rồi thoái vốn. 

"Với triển vọng ngành hàng không, nhà nước sẽ có lãi sau 3 - 5 năm. Cái này chính phủ Mỹ đã làm khi cứu 3 ngân hàng, họ lãi 30 tỷ USD sau 3 năm đầu tư", ông nói.

Dùng ngân sách để cứu nên là biện pháp cuối cùng

Cho ý kiến về việc giải cứu ngành hàng không, PGS.TS Phạm Thế Anh, kinh tế trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách - VEPR, cho rằng trong đại dịch lần này, không chỉ riêng ngành hàng không thiệt hại. Không những vậy, ngành này còn “may mắn” khi vẫn khai thác được đường bay nội địa.

Do đó, “nếu nhà nước hỗ trợ Vietnam Airlines thì không thể bỏ qua những ngành bị ảnh hưởng tương tự, bất kể tư nhân hay nhà nước”, ông Thế Anh nói.

Ông Thế Anh cho rằng đối với doanh nghiệp, chính sách hỗ trợ của nhà nước nên hướng vào chi phí thay vì lợi nhuận, vì điều này mang lại sự công bằng.

Với riêng Vietnam Airlines, ông Thế Anh nêu quan điểm rằng dòng tiền của doanh nghiệp này còn tốt hơn các doanh nghiệp khác, trong bối cảnh chịu tác động chung của đại dịch.

“Tôi nghĩ Vietnam Airlines có thể thu được dòng tiền nhờ bán vé trả trước. Họ đã bán vé cả năm và thu trước. Thực tế là nhu cầu mua vé năm cũng khá cao. Trường hợp dòng tiền kém, tôi nghĩ họ có thể bán cả năm sau. Đó là lợi thế của Vietnam Airlines so với các doanh nghiệp khác”.

Đề cập đến phương án dùng ngân sách nhà nước “cứu” Vietnam Airlines, kinh tế trưởng của VEPR cho rằng đây nên là biện pháp cuối cùng được tính đến, vì nó liên quan đến nguồn lực tài chính.

Ông Thế Anh nêu ý tưởng nhà nước có thể hỗ trợ bằng cách trợ giá vé máy bay thay vì rót tiền vào Vietnam Airlines.

“Ví dụ vé máy bay 2 triệu đồng, nhà nước bù cho dân 500.000 đồng. Cũng là dùng ngân sách nhưng cách này ‘đẹp’ hơn”, ông Thế Anh nói.