Giải cơn khát vốn cho DN nhỏ và siêu nhỏ: Trông chờ fintech được tháo rào

DN nhỏ, siêu nhỏ - nhóm yếu thế tiếp cận vốn

Ths Đoàn Ngọc Khanh - Chánh Văn phòng Viện Chiến lược phát triển kinh tế số IDS cho hay, với trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể và khoảng gần 800.000 doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hiện đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ tài chính, tiếp cận vốn tín dụng do thủ tục vay tại ngân hàng phức tạp. Hầu hết doanh nghiệp đi vay phải có tài sản bảo đảm trong khi điều này khó khăn với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.

Theo TS. Trần Văn - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban tài chính Ngân sách của Quốc hội, Viện trưởng Viện IDS, việc thiết kế các chính sách, giải pháp, công cụ để thực hiện mục tiêu đảm bảo công bằng trong phân bổ, tiếp cận, sử dụng các nguồn lực tài chính giữa các vùng miền, các tầng lớp dân cư, các thành phần kinh tế, rất quan trọng. Đó cũng chính là mục tiêu của “Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Chiến lược đã xác định tài chính toàn diện là người dân và doanh nghiệp được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính một cách thuận tiện, phù hợp nhu cầu, với chi phí hợp lý, được cung cấp một cách có trách nhiệm và bền vững, trong đó chú trọng đến nhóm người nghèo, người thu nhập thấp, người yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ.

Chiến lược cũng yêu cầu sự tham gia và phối hợp chặt chẽ của khu vực nhà nước và khu vực tư nhân, nhấn mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại và đổi mới sáng tạo là thành tố quan trọng thúc đẩy tài chính toàn diện và khuyến khích áp dụng kinh nghiệm quốc tế về các giải pháp đột phá để đẩy nhanh việc thực hiện các mục tiêu tài chính toàn diện ở Việt Nam.

“Tuy nhiên, đã hơn 4 năm, từ khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ, thực sự là có khá ít thông tin về quá trình thực hiện chiến lược này qua công tác giám sát xem chiến lược có được thực hiện theo kế hoạch không, đánh giá quá trình liên quan đến cách thức thực hiện, tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ tài chính cho các tầng lớp dân cư, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ gia đình, đánh giá chi phí, lợi ích hay chi phí hiệu quả trong mối liên hệ giữa chi phí các nguồn lực và các lợi ích cho xã hội mà chiến lược tạo ra”, TS Trần Văn chia sẻ.

PGS Đặng Ngọc Đức, Trưởng khoa Tài chính, ngân hàng Đại học Đại Nam chia sẻ, các ngân hàng đang ngày càng đẩy mạnh áp dụng các chuẩn mực quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế, đòi hỏi ngày càng cao tính minh bạch về thông tin, tài chính, tài sản bảo đảm của khách hàng. Nhiều ngân hàng không thể thực hiện các giải pháp về “hạ chuẩn” để điều kiện cấp tín dụng. Trong khi doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ lại thiếu dữ liệu lịch sử hoạt động, khó thực hiện xếp hạng tín nhiệm khi thẩm định, đánh giá khả năng trả nợ, thiếu tài sản thế chấp dẫn đến không đáp ứng được điều kiện vay vốn.

TS Trần Văn cho hay, các doanh nghiệp fintech hàng đầu của Việt Nam như Momo, ZaloPay, Finviet… đang tích cực số hóa các kênh phân phối hiện đại nhằm mở rộng phạm vi cung ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính với chi phí thấp, đặc biệt là qua điện thoại di động cho các tầng lớp dân cư, hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp nhỏ.

Theo ông Văn. với hàng chục triệu người dùng, các nền tảng fintech này đã góp phần đang kể vào việc thực hiện Chiến lược thông qua đẩy mạnh thanh toán qua thiết bị di động, phát triển mạnh các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng số, tài chính số cho người dân sống ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa trên cơ sở hợp tác với các tổ chức tín dụng nhờ các giải pháp công nghệ thanh toán mới dễ sử dụng, có chi phí thấp, thuận tiện và an toàn, phù hợp với các giao dịch thanh toán cá nhân.

Tháo rào cản pháp lý

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, hành lang pháp lý để khuyến khích đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển đa dạng các tổ chức cung ứng, kênh phân phối, sản phẩm, dịch vụ tài chính chậm được rà soát, sửa đổi bổ sung, nhất là đối với các doanh nghiệp fintech vốn đang hoạt động theo giấy phép thử nghiệm với nhiều hạn chế.

“Việc thiếu vắng các quy định của pháp luật do chậm được cập nhật, sửa đổi, bổ sung đang tạo ra khá nhiều rủi ro pháp lý và làm cản trở bước phát triển của doanh nghiệp fintech , nhất là khi tiến bộ của khoa học công nghệ diễn ra với cấp số nhân, tạo ra vô vàn cơ hội cho các doanh nghiệp công nghệ’, TS Dương Quốc Anh, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH, Phó Viện trưởng Viện IDS nhận xét.

Mới đây, khi sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng, đã có nhiều ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp fintech và chuyên gia tài chính, ngân hàng cho rằng cần quy định trong luật về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát sandbox cho fintech nhưng chưa được chấp nhận nhất là khi việc xây dựng cơ chế sandbox cho Fintech có thể liên quan một số bộ luật khác nhau và cần có sự phối hợp của một số Bộ, ngành liên quan.

"Tôi đề nghị trong chiến lược phát triển cần thúc đẩy nhanh việc xây dựng khuôn khổ pháp lý riêng biệt cho các công ty Fintech để cùng với các ngân hàng truyền thống đưa các sản phẩm, dịch vụ tài chính tới các tệp khách hàng một cách thuận tiện. Cần có sự vào cuộc của Bộ KHCN để trên cơ sở đó, các công ty tài chính công nghệ mới có cơ sở và động lực để nghiên cứu các ứng dụng sản phẩm tài chính công nghệ” TS Dương Quốc Anh chia sẻ.

TS. Nguyễn Đức Kiên, Nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện IDS khẳng định, từ đầu thập niên thứ hai của thế kỷ 21, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 bùng nổ. Việc hình thành tài chính toàn diện để đảm bảo sự công bằng cho mọi người dân được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính với chi phí hợp lý, thuận tiện, có trách nhiệm và bền vững là xu thế trong thập niên thứ 2 và thứ 3 của thế kỷ 21. Việt Nam không nằm ngoài xu hướng của thế giới khi Chính phủ đã sớm hợp tác với Ngân hàng thế giới để xây dựng một chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện.

“Không thể phủ nhận rằng, thời gian qua các tổ chức tín dụng truyền thống đã đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số để phổ cập dịch vụ tài chính hiện đại. Nhưng các tổ chức tài chính, tín dụng truyền thống dường như vẫn chưa bao phủ nhanh đến tất cả các nhóm đối tượng sử dụng dịch vụ, đặc biệt là người thu nhập thấp, người dân ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ bởi vậy cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp fintech, các tổ chức tín dụng, tạo tiền đề cho việc nâng cao tiếp cận dịch vụ tài chính cho các đối tượng mục tiêu của Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia”, TS Nguyễn Đức Kiên chia sẻ.