Giải cứu Vietnam Airlines: 'Việc tái cấp vốn từ NHNN ít nhiều sẽ làm toàn dân chịu thuế lạm phát'

Quốc hội mới đây đã đồng ý chủ trương giải cứu Vietnam Airlines với hai biện pháp. Một là cho phép Ngân hàng Nhà nước tái cấp vốn đối với các tổ chức tín dụng cho Vietnam Airlines vay vốn để phục vụ sản xuất kinh doanh. Hai là cho phép Vietnam Airlines chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ. Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) sẽ mua cổ phiếu tại Vietnam Airlines thuộc quyền mua cổ phần của cổ đông nhà nước.

Theo PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô (Đại học Kinh tế Quốc dân), biện pháp thứ nhất thuộc dạng cho vay rủi ro (risky loans). Các ngân hàng thương mại sẽ cho Vietnam Airlines vay vốn rồi đem hợp đồng tín dụng đó thế chấp để lấy tiền ra từ Ngân hàng Nhà nước (tái cấp vốn). Ở đây Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò là người cho vay cuối cùng (lender of last resort), tuy nhiên không phải đối với một tổ chức tín dụng mà là đối với một công ty nằm ngoài lĩnh vực tài chính.

Ông Thế Anh cũng cho rằng bên cạnh là công ty nhà nước thì còn một lý do nữa phải “giải cứu” Vietnam Airlines đó là công ty này đã đạt tới tình trạng "quá lớn để cho sụp đổ - too big to fail."

"Đây không phải lần đầu tiên Ngân hàng Nhà nước ra tay giải cứu đối với một 'too big to fail'. Còn nhớ vào năm 2015-2016 khi Hoàng Anh Gia Lai với vài chục nghìn tỷ vốn vay, từ hàng chục ngân hàng trong nước (trong đó BIDV là chủ nợ lớn nhất với khoảng trên 10 nghìn tỷ đồng dư nợ), lâm vào tình trạng mất thanh khoản, Ngân hàng Nhà nước cũng đã có biện pháp tương tự. Thực chất khi đó đối tượng cần Ngân hàng Nhà nước giải cứu hơn là BIDV, chứ không phải Hoàng Anh Gia Lai", ông Thế Anh cho biết.

Dù nhìn nhận Vietnam Airlines có tình hình tài chính lành mạnh hơn và ngành nghề cũng an toàn hơn so với trường hợp của Hoàng Anh Gia Lai trước đây, nhưng ông Thế Anh cho rằng việc giải cứu bằng tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước sẽ đặt ra vấn đề về tính công bằng giữa các doanh nghiệp.

"Vietjet hay Bamboo đều đang là những doanh nghiệp cùng ngành chịu ảnh hưởng tương tự từ Covid-19, vậy liệu họ có cần giải cứu?" - ông nêu câu hỏi và nhấn mạnh thêm - "Tiếng là không sử dụng ngân sách nhà nước (tiền thuế của dân) nhưng việc tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước sẽ làm tăng cung tiền, ít nhiều sẽ dẫn đến tăng giá. Tức là, toàn dân sẽ chịu 'thuế lạm phát – inflation tax'. Gánh nặng của thuế lạm phát chủ yếu rơi vào những người giữ nhiều tiền mặt (dân nghèo)".

Về giải pháp tăng vốn của Vietnam Airlines, ông Thế Anh đánh giá đây là biện pháp tương đối dễ dàng. Về bản chất, việc cho phép Vietnam Airlines tăng vốn, và SCIC mua cổ phiếu theo tỷ lệ vốn góp của nhà nước, là hoạt động bơm vốn cổ phần (equity injections) của nhà nước vào doanh nghiệp.

"Việc bơm vốn cổ phần là sử dụng tiền thuế của dân, bất kể tiền đó lấy từ ngân sách nhà nước hay từ vốn mà SCIC đang quản lý. Với ngành nghề và những lợi thế mà Vietnam Airlines đang có, việc bơm vốn cổ phần có thể đem lại lợi nhuận trong tương lai một khi ngành hàng không hồi phục và cổ phiếu tăng giá.

"Tuy nhiên, trước khi thực hiện bơm vốn cổ phần hoặc tái cấp vốn, Vietnam Airlines nên mở các đợt bán vé thu tiền trước cho các năm 2021-2022, không chỉ với các tuyến bay nội địa mà còn cả với các tuyến bay quốc tế, để giải quyết thanh khoản", ông Thế Anh nêu quan điểm.