Tháng 6/2019, vụ Asanzo xảy ra, làm dấy lên những tranh luận về chủ đề thế nào là hàng Việt Nam. Cùng với quá trình điều tra của các cơ quan chức năng đối với trường hợp của Asanzo, Bộ Công Thương đã “trình làng” bản dự thảo Thông tư quy định về cách xác định sản phẩm, hàng hóa là sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam.
Bản dự thảo này đã gây ra những tranh luận về tính cần thiết, nội dung quy định và hình thức văn bản. Cho đến nay, 1 năm đã trôi qua nhưng số phận của dự thảo thông tư nói trên vẫn còn là dấu hỏi chấm.
Để nhìn lại một bản dự thảo gây tranh cãi cũng như gợi mở một hướng xử lý vấn đề, VietnamFinance đã có cuộc trao đổi với luật sư Trương Thanh Đức, trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, Chủ tịch Công ty luật BASICO:
- 1 năm có lẽ là quãng thời gian đủ dài để những ồn ào lắng xuống và để có thể nhìn rõ hơn về tính khả thi của ý tưởng chính sách. Cá nhân ông, đến giờ phút này, có quan điểm như thế nào về việc ban hành một thông tư quy định cách xác định hàng Việt Nam?
Luật sư Trương Thanh Đức: Tôi cho rằng cách tiếp cận vấn đề của Bộ Công Thương là không chính xác và việc ban hành một thông tư như trên là không cần thiết.
Nói một cách hình ảnh thì như trong nghệ thuật múa rối nước, nhân vật Tễu có câu nói quen thuộc “Tôi ra đây có phải xưng danh không nhỉ?”, tức là hàng hóa đi ra nước ngoài thì mới phải xưng danh, để phân biệt giữa mấy trăm quốc gia khác nhau, còn hàng hóa sản xuất, lắp ráp, chế biến và tiêu dùng trong nước thì đã phải xác định theo rất nhiều yếu tố, là mặc định rồi thì cần gì phải giới thiệu là hàng Việt Nam nữa.
- Ý của Bộ Công Thương là muốn ngăn chặn các công ty lợi dụng danh hiệu “hàng Việt Nam” để treo đầu dê, bán thịt chó – nhập các cấu kiện từ nước ngoài về lắp ráp rồi gắn mác hàng Việt Nam để bán - khiến người tiêu dùng nhầm lẫn?
Hàng tiêu dùng trong nước đã phải ghi tên và địa chỉ của nhà sản xuất, thậm chỉ cả số điện thoại liên lạc, số đăng ký kinh doanh, đăng ký chất lượng… Điều đó không những xác định là nó ra đời ở Việt Nam mà còn cụ thể đến đường phố, phường xã, quận huyện và tỉnh thành nào. Đồng thời, thành phẩn sản phẩm, nguyên liệu, chi tiết linh kiện của nước nào thì cần phải ghi rõ hoặc giữ nguyên xuất xứ. Nếu thay đổi thì là gian, thậm chí lừa đảo người tiêu dùng.
Còn việc quảng cáo sản phẩm đó hay ho, tốt đẹp như thế nào là việc của mỗi công ty theo quy định của pháp luật. Nếu quảng cáo sai sự thật thì cơ quan chức năng cứ xử phạt theo luật định.
Cái sai của ta là tư duy không đúng và không rõ ràng, thể hiện trong quy định từ Luật Thương mại năm 2005 cho đến Nghị định 43/2017/NĐ-CP về “Nhãn hàng hóa” và rồi Bộ Công Thương tiếp tục muốn hướng dẫn cách xác định hàng Việt Nam để tiêu thụ tại Việt Nam.
Khoản 14, Điều 3, Luật Thương mại năm 2005 đã sai khái niệm “chế biến” khi quy định một trong những điều điện xác định xuất xứ hàng hoá là “nơi thực hiện công đoạn chế biến cơ bản cuối cùng”. Cụ thể áp vào trường hợp lắp ráp tivi của Asanzo thì không thể giải thích “chế biến” là gì.
Khoản 2, Điều 15 về “Xuất xứ hàng hóa”, Nghị định số 43/2017/NĐ-CP về “Nhãn hàng hóa” trong nước là thừa, khi quy định xuất xứ hàng hóa được ghi theo một trong các cách như sau: Ghi cụm từ “sản xuất tại” hoặc “chế tạo tại”, “nước sản xuất”, “xuất xứ” hoặc “sản xuất bởi” kèm tên nước hoặc vùng lãnh thổ sản xuất ra hàng hóa đó. Vì hàng hóa tiêu thụ trong nước mà ghi sản xuất tại Việt Nam thì rất tù mù, không cần thiết bằng cách đã phải ghi chi tiết hơn nhiều là ở nhà máy, đường phố, quận huyện, tỉnh thành nào.
Tôi khẳng định là hoàn toàn không cần hướng dẫn các ghi xuất xứ hàng hóa Việt Nam, nếu như không phải để xuất, nhập khẩu (trở lại). Nếu là hàng hóa xuất, nhập khẩu thì thực hiện theo quy định tại Nghị định số 31/2018/NĐ-CP ngày 8/3/2018 của Chính phủ “Quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xử hàng hóa” cũng như các cam kết, hiệp ước song phương và đa phương.
- Như vậy, theo ý ông, cứ hàng tiêu dùng trong nước thì mặc nhiên là hàng Việt Nam, bất kể các cấu kiện được nhập từ nước ngoài?
Tôi không chỉ nói là hàng Việt Nam, vì như vậy có thể gây nhầm lẫn, mà khi đó tùy theo tình trạng thực tế mà gọi là sản xuất, chế tạo, chế biến, lắp ráp, gia công, đóng gói… tại Việt Nam. Ví dụ trường hợp của VinFast, bên cạnh việc sản xuất, họ cũng nhập nhiều chi tiết, linh kiện về lắp ráp, vậy xe ô tô VinFast có phải hàng Việt Nam không? Khẳng định luôn, nó là hàng Việt Nam 100% hiểu theo mọi quy định cũng như thực tế.
Còn trường hợp của Asanzo, theo quy định hiện hành thì ông Phạm Văn Tam (Chủ tịch Asanzo – PV) phải ghi xuất xứ thế nào lên sản phẩm của ông ấy? Ghi xuất xứ Trung Quốc là không thể được, ghi xuất xứ Việt Nam cũng không xong, chẳng nhẽ phải ghi là “ti vi ông Tam”? Khi đó đương nhiên cần ghi là tivi lắp ráp ở địa chỉ nào, mà không nhất thiết cứ buộc phải gắn với xuất xứ Việt Nam, Trung Quốc hay nước nào khác.
Lại ví dụ Công ty Samsung là của Hàn Quốc nhưng họ đặt công ty lắp ráp tại Việt Nam, vậy điện thoại Samsung xuất ra từ Bắc Ninh, Thái Nguyên mà bán ra nước ngoài thì có thể ghi là xuất xứ Việt Nam hay thậm chí là Samsung, nhưng nếu bán trong ở Việt Nam thì nó đã được xác định rõ là Samsung Việt Nam.
Rồi đặt ra trường hợp, một công ty Việt Nam nhập linh kiện từ 10 nước về sản xuất, mỗi nước 10%, vậy ghi xuất xứ thế nào? Ghi xuất xứ Liên hợp quốc hay đa quốc gia à? Nếu cứ phải áp đặt vào xuất xứ theo quy định hiện hành thì bó tay trong việc này cũng như trong nhiều trường hợp khác. Tất nhiên, nếu hàng đó mang xuất khẩu thì hẳn phải ghi rõ là “Made in Viet Nam” hoặc một cách khác như xưa nay vẫn đang làm, về cơ bản không có vướng mắc.
- Bộ Tư pháp cho rằng việc quy định cách xác định hàng hóa, sản phẩm là hàng Việt Nam phải được thể hiện ở cấp nghị định. Điều này đồng nghĩa Bộ Tư pháp phủ nhận dự thảo thông tư của Bộ Công Thương…
Điều đó không quan trọng, vì chỉ đơn thuần là hình thức, là thẩm quyền ban hành quy định thôi. Vấn đề cốt lõi vẫn là nội dung cách ghi xuất xứ mà cứ quy định như hiện nay thì vẫn không chính xác, không hợp lý và không cần thiết.
- Vậy theo ông, để quản lý thì cơ quan chức năng nên yêu cầu gì đối với các sản phẩm tiêu thụ trong nước?
Tôi cho rằng chỉ cần yêu cầu các công ty ghi rõ nguồn gốc như vẫn làm từ trước đến nay. Ví dụ ghi là sản xuất tại Việt Nam, nhưng không thể giấu thông tin 90% linh kiện của Trung Quốc. Tức là, không chỉ ghi mỗi xuất xứ, mà cần phải ghi một số yêu cầu khác như thành phần, hàm lượng sản phẩm. Ví dụ ta có thể bắt buộc ghi những thành phần chiếm tỷ lệ từ 5% trong sản phẩm trở lên chẳng hạn. Yêu cầu này cụ thể, chính xác và minh bạch hơn nhiều so với cách ghi xuất xứ theo quốc gia.
- Bộ Công Thương nói thông tư này nếu ra đời cũng sẽ không làm phát sinh chi phí cho doanh nghiệp, ông nghĩ sao?
Bất cứ một quy định nào của pháp luật đòi hỏi phải làm điều này, điều kia thì cũng đều làm phát sinh chi phí, chỉ nhiều hay ít mà thôi. Trường hợp này thậm chí có nguy cơ còn gây ra sự rắc rối, phức tạp, tranh cãi không cần thiết, vì vậy, sẽ mất nhiều chi phí để triển khai và bảo đảm việc thực thi.
- Ông có thông điệp gì muốn gửi tới Bộ Công Thương trong vấn đề quản lý hàng Việt Nam?
Bộ Công Thương cần thay đổi quan niệm về các ghi nhãn hàng hóa chỉ lưu thông trong nước khác với yêu cầu và điều kiện ghi xuất xứ hàng hóa xuất nhập khẩu, cũng khác với việc xác định tiêu chí hàng Việt Nam.
Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!
Tags:
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Hàng loạt dự án nhà ở xã hội tại Đà Nẵng như An Trung 2, Đại Địa Bảo, Ecohome Hòa Hiệp… đang được đẩy nhanh tiến độ, cung cấp hàng nghìn căn hộ cho thị trường, đáp ứng nhu cầu an cư của người thu nhập thấp.
