Theo TS Trần Đình Thiên, nói đến kinh tế nhà nước thì có 2 nhóm vấn đề: một là khái niệm kinh tế nhà nước, hai là cách đánh giá sứ mệnh của nó.
Bàn về khái niệm, ông Thiên cho rằng khái niệm kinh tế nhà nước không chỉ là “nó là thế nào” mà còn là “nó là gì trong cấu trúc của nền kinh tế’.
“Khái niệm kinh tế nhà nước đứng đối diện với kinh tế tư nhân, trong mối quan hệ với khu vực kinh tế tư nhân, đã bắt đầu có vấn đề rồi.
“Xưa nay, ta để doanh nghiệp nhà nước đối diện với doanh nghiệp tư nhân để khẳng định doanh nghiệp nhà nước chủ đạo. Sau ta thấy doanh nghiệp nhà nước không chủ đạo được thì lái sang khái niệm kinh tế nhà nước làm chủ đạo để khỏi ai cãi được. Bởi vì kinh tế nhà nước to như thế, nó chủ đạo thì ai cãi được. Nhưng khổ nỗi, khái niệm kinh tế nhà nước với khái niệm khu vực tư nhân (mà chỉ có mỗi doanh nghiệp) thì không tương đồng”, ông nói.
Thế nên ông Thiên cho rằng khái niệm kinh tế nhà nước có 2 yếu tố: một là tài sản, hai là cơ chế phân bổ.
Về tài sản, ông Thiên yêu cầu phân biệt tài sản của kinh tế nhà nước và tài sản nhà nước để cho doanh nghiệp nhà nước kinh doanh.
“Hai thứ này phải rõ ràng. Nếu hai thứ không ràng về cấu trúc, về cơ chế vận hành thì lập tức có chuyện méo mó ngay, lập tức khu vực nhà nước ăn tiền ngay, lạm dụng ngay”, ông Thiên nhấn mạnh.
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nêu câu hỏi: tài sản của nhà nước, nhưng của nhà nước là của ai, lực lượng kinh tế nào có quyền sử dụng nó và dùng theo cơ chế nào. “Cho nên cơ chế phân bổ là điều quan trọng. Tài sản nhà nước như nguồn lực quốc gia, cơ chế phân bổ nguồn lực phải rõ”.
“Khi bàn đến khái niệm đó, ta thấy khái niệm kinh tế nhà nước làm chủ đạo, đứng đối lập với các lực lượng khác trở nên vô nghĩa. Còn ai nữa, tài sản ông nắm cả mà ông làm chủ đạo thì còn ai chủ đạo! Bởi vì khu vực tư nhân chỉ có doanh nghiệp không thôi. Cái doanh nghiệp đấy tương đương về mặt cấu trúc với khu vực chỉ có doanh nghiệp nhà nước thôi.
“Cho nên tôi nghĩ vấn đề đầu tiên là phải làm được khái niệm rõ ràng. Tôi cho rằng đến lúc này mọi thứ đặt ra rõ ràng rồi, có điều mình có dám nhận diện rõ không thôi. Còn cứ nhắm mắt bảo không có gì rõ ràng cả thì đất nước này có vấn đề về trí tuệ, không đáng được phát triển”, ông Thiên bình luận.
Nói về việc đánh giá vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, ông Thiên cho rằng cần phải xem xét đến tổng thể nền kinh tế Việt Nam có sự thay đổi nào không.
“Công lao của kinh tế nhà nước phải được đánh giá bằng toàn bộ nền kinh tế chứ không phải ông cải thiện được một tí rồi bảo ‘mày thấy tao tốt chưa’. Đấy là mày tốt, nhưng với tư cách là mày thôi, còn mày với tư cách chủ đạo thì phải làm cho cả nền kinh tế tốt lên”.
“Chúng ta biết rằng nền kinh tế này có thể tăng trưởng nhưng về chất lượng thì không thay đổi bao nhiêu. Những vấn đề cấu trúc rất nặng thì phải xem vai trò của ông (kinh tế nhà nước – PV) là gì, từ đó mổ xẻ ra tại sao lại như vậy. Ông chủ đạo mà như thế thì đất nước chết à, phải cắt chức chủ đạo của ông đi chứ, để thằng khác thay… ví dụ thế’”, ông Thiên nói.
Ông Thiên nhấn mạnh rằng: “Chỗ này phải rất minh bạch. Cách chủ đạo, cách đối xử với không chủ đạo làm nền kinh tế này phân bổ nguồn lực hỏng hết. Và 10 năm tái cơ cấu để thay đổi cơ chế đấy mà không thay đổi được. Tôi nói đấy là vai trò của kinh tế nhà nước đấy, có vấn đề nghiêm trọng. Ông không thay đổi được thì ai thay đổi được. 10 năm rồi chỉ có thay đổi ông thôi mà không thay đổi được, hỏi sao nền kinh tế không phát triển. Phải nhìn như vậy! Mình nhân danh nhà nước quá nhiều, vì nhân danh nên ông cứ thế tùy tiện”.
Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam ngắn gọn: “Cải cách kinh tế Việt Nam chỉ có 2 vấn đề thôi: một là giải toả khu vực nhà nước, hai là chuyển nền kinh tế nông dân lạc hậu lên nền kinh tế hiện đại”.
TS Trần Đình Thiên cho rằng việc thay đổi cấu trúc sở hữu (tức cổ phần hóa) doanh nghiệp nhà nước là yếu tố nền tảng để giải quyết vấn đề hiệu quả hoạt động/kinh doanh.
Tuy nhiên, ông nói ta sai lầm khi kéo dài việc sử dụng khái niệm cổ phần hóa. “Cổ phần hóa là một khái niệm không có liên quan đến khái niệm thông thường của kinh tế học, một khái niệm hoàn toàn mang ý nghĩa định hướng xã hội chủ nghĩa”.
“Vì sao? Vì khái niệm cổ phần hóa mong manh đến mức chỉ cần bán 1% cổ phần thôi cũng đã gọi là cổ phần hóa xong rồi. Khái niệm cổ phần hóa mà bán 1% ấy nó chả liên quan gì đến phân bổ nguồn lực và chả dính dáng gì đến cấu trúc sở hữu. Đó là một động tác giả”.
Đây chính là lý do vì sao Việt Nam có thể thực hiện kế hoạch cổ phần hóa 100% nhưng thực chất chuyển đổi sở hữu chỉ 5%, 7% hoặc 10%. Thậm chí trường hợp như ACV (Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam) bán xong cổ phần còn muốn mua lại.
“Khái niệm cổ phần hóa có vấn đề. Ta dùng nó để biện minh cho quá trình thay đổi nguồn lực nhưng không làm thay đổi cấu trúc sở hữu. Cấu trúc sở hữu không đổi thì quản trị không đổi, vì thế không thể có thị trường bình thường được. Định hướng xã hội chủ nghĩa đấy”, ông Thiên bình luận.
Theo ông Thiên, một hệ quả nguy hiểm của việc dùng khái niệm cổ phần hóa là cách viết “doanh nghiệp sau cổ phần hóa đã hiệu quả hơn”. Ông cho rằng việc bán một số cổ phần đúng là có làm doanh nghiệp tốt hơn nhưng nếu bán hẳn thì sẽ tốt hơn gấp 10 lần.
“Đất nước này cứ an ủi bằng cách tốt hơn như thế thì chết à! Lấy sự học 10 năm lên được lớp 5 rồi nói ‘Mày thấy tao tiến lên đấy chứ’. Ok, 10 năm có tiến lên nhưng 10 năm đấy người ta học Đại học được 2 lần rồi. Kiểu biện minh đấy là vô cùng nguy hiểm”.
Ông cho rằng cần thay khái niệm cổ phần hóa bằng tư nhân hóa. “Tư nhân hóa để nó trở thành động lực quan trọng và vượt qua cả động lực quan trọng. Đấy, chỉ khi nào khái niệm tư nhân hóa bình thường của loài người được áp dụng thì khi đó quá trình này may ra mới diễn ra hiệu quả”.
Ông cũng cho rằng trong cải cách kinh tế, Việt Nam cần đặt ra mục tiêu phản ánh được tính thị trường rõ ràng hơn.
“Phải có tính thị trường thực, chứ sao lại một bước tiến ra thị trường. Đất nước này mỗi năm tiến một bước ra thị trường thì bao giờ mới ra thị trường?”, ông nói.
Tags:
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Hàng loạt dự án nhà ở xã hội tại Đà Nẵng như An Trung 2, Đại Địa Bảo, Ecohome Hòa Hiệp… đang được đẩy nhanh tiến độ, cung cấp hàng nghìn căn hộ cho thị trường, đáp ứng nhu cầu an cư của người thu nhập thấp.
