Tỷ phú Elon Musk muốn giải thể USAID, châm ngòi cuộc chiến với đảng Dân chủ

USAID hỗn loạn

Một trong những nỗ lực kịch tính nhất nhằm phản đối nỗ lực cắt giảm và tái cấu trúc chính phủ liên bang của Tổng thống Trump, một số đảng viên Dân chủ đã tìm cách vào trụ sở của USAID vào ngày 3/1. Họ đã bị các sĩ quan chặn lại ngay cả khi họ mở cửa sảnh, và Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio cho biết ông là quyền quản lý của cơ quan này mặc dù đây là một cơ quan độc lập trong 6 thập kỷ.

Trong khi ông Trump đã dành 3 tuần đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống mới để thực hiện những thay đổi lớn đối với chính quyền liên bang, những diễn biến nhanh chóng tại USAID đã nổi lên như một điểm nóng gây tranh cãi đặc biệt với đảng Dân chủ, những người cho rằng điều này tượng trưng cho quyền lực to lớn mà tỷ phú Elon Musk đang nắm giữ đối với Washington.

Trên thực tế, trong vòng vài tuần, phần lớn cơ quan đã bị giải thể, công việc và chi tiêu bị dừng lại, ban lãnh đạo và nhân viên bị cắt giảm nhân sự, sa thải và kỷ luật, và trang web bị đóng cửa. Các nhà lập pháp cho biết máy chủ máy tính của cơ quan đã bị chuyển đi.

Ông Trump nói với các phóng viên ngày 3/2 rằng việc đóng cửa USAID "nên được thực hiện từ lâu rồi". Khi được hỏi liệu ông có cần Quốc hội phê duyệt biện pháp như vậy hay không, tổng thống cho biết ông không nghĩ vậy.

Các đảng viên Dân chủ tại Quốc hội, được sự cổ vũ của hàng trăm người ủng hộ, đã tuyên bố sẽ hành động bên ngoài trụ sở USAID, nơi các sĩ quan liên bang và rào chắn đã ngăn cản cả nhân viên và nhà lập pháp vào trong nhiều giờ sau khi ông Musk tuyên bố: "Chúng tôi sẽ đóng cửa nó".

Mỹ là nước cung cấp viện trợ nhân đạo lớn nhất thế giới và các động thái này đã đảo ngược chính sách kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ, vốn đặt viện trợ nhân đạo, phát triển và an ninh vào trung tâm của các nỗ lực xây dựng liên minh và chống lại các đối thủ như Trung Quốc và Nga.

Tổng thống Trump, tỷ phú Elon Musk và đảng Cộng hòa tại Quốc hội đã biến chương trình viện trợ nước ngoài của Mỹ thành mục tiêu đặc biệt, cáo buộc chương trình này lãng phí và thúc đẩy các chương trình xã hội tự do.

Các nhà lập pháp đảng Dân chủ đã lên án những gì họ mô tả là một tỷ phú không được bầu đang tích lũy quá nhiều quyền lực đối với chính phủ liên bang.

Ông Trump đã bảo vệ ông Musk vào ngày 3/2 nhưng cho biết có những giới hạn đối với những gì cố vấn của ông có thể làm.

"Elon không thể làm và sẽ không làm bất cứ điều gì nếu không có sự chấp thuận của chúng tôi, và chúng tôi sẽ chấp thuận cho ông ấy, khi thích hợp; khi không thích hợp, chúng tôi sẽ từ chối", ông Trump nói với các phóng viên.

Một quan chức Mỹ khác cho biết ông Trump không theo dõi chặt chẽ các động thái của ông Musk nhưng vẫn được cập nhật thông tin.

“Nhân viên chính phủ đặc biệt”

Tỷ phú Elon Musk hiện được coi là "nhân viên chính phủ đặc biệt", theo tuyên bố ngày 3/2 của Nhà Trắng. Ông Musk hiện đang nhanh chóng hành động để thu hẹp quy mô của chính phủ Mỹ theo lệnh của Tổng thống Donald Trump,

Chỉ định này cho phép Tỷ phú Elon Musk, người giàu nhất thế giới, làm việc cho chính phủ liên bang nhưng có khả năng tránh được các quy tắc tiết lộ về xung đột lợi ích và tài chính áp dụng cho nhân viên chính phủ thông thường.

Hiện ông Musk vẫn điều hành công ty ô tô điện Tesla và công ty hàng không vũ trụ SpaceX trong khi chủ trì nỗ lực cắt giảm chi phí của ông Trump có tên là Ban Hiệu suất Chính phủ. Với tư cách là Giám đốc điều hành của SpaceX, ông Musk giám sát các hợp đồng của công ty với Lầu Năm Góc và cộng đồng tình báo trị giá hàng tỷ USD.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết tỷ phú Elon Musk hiện được phân loại là "nhân viên chính phủ đặc biệt". Một quan chức cấp cao thứ hai của Nhà Trắng cho biết ông Musk không nhận được tiền lương của chính phủ và đang tuân thủ luật pháp.

Các nhân viên chính phủ đặc biệt được bổ nhiệm vào vị trí của họ không quá 130 ngày, nhưng ông Trump không nói rõ vị trí của ông Musk sẽ kéo dài bao lâu.

Ông Elon Musk đã tuyên bố sẽ "cắt giảm biên chế hàng loạt" trên toàn bộ bộ máy hành chính liên bang. Các động thái của ông Musk đã gây ra nỗi sợ hãi cho lực lượng lao động của chính phủ và gây ra sự hỗn loạn tại một số cơ quan chính phủ.

Các trợ lý của ông Musk được giao nhiệm vụ điều hành cơ quan nhân sự của chính phủ Mỹ đã “khóa” các công chức sự nghiệp khỏi các hệ thống máy tính chứa dữ liệu cá nhân của hàng triệu nhân viên liên bang, theo hai viên chức của cơ quan.

Kể từ khi nhậm chức vào ngày 20/1, ông Trump đã bắt tay vào một cuộc cải tổ chính phủ lớn, sa thải và loại bỏ hàng trăm công chức trong những bước đầu tiên hướng tới việc tinh giản bộ máy quan liêu và bổ nhiệm thêm những người trung thành.

Bà Kathleen Clark, giáo sư đạo đức chính phủ tại Trường Luật Đại học Washington, cho biết hầu hết các nhân viên chính phủ đặc biệt không được yêu cầu công khai hồ sơ tài chính.

Bà cho biết, việc chỉ định mới của ông Musk có thể là một cách để tránh tiết lộ công khai tình hình tài chính và nhiều xung đột của ông.

Ông Musk đã chi hơn 1/4 tỷ USD để giúp ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 năm ngoái.

Trên X, nền tảng truyền thông xã hội mà ông Musk cũng sở hữu, ông đã chia sẻ một bài đăng của nhà bình luận cánh hữu Rogan O'Handley nói rằng ông đã vận động tranh cử cùng Tổng thống Trump và cử tri đã bỏ phiếu cho chương trình nghị sự cắt giảm chi phí của ông.