'Cá mập' bảo hiểm ở đâu trong trung tâm tài chính quốc tế?

Vai trò của bảo hiểm trong trung tâm tài chính

Khi nhắc đến trung tâm tài chính, người ta thường nhấn mạnh đến những yếu tố nền tảng như thể chế minh bạch, vị trí địa lý chiến lược, độ sâu của thị trường vốn – tiền tệ hay sự hiện diện của các định chế tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, có một cấu phần thiết yếu nhưng thường bị bỏ quên trong các cuộc thảo luận – thị trường bảo hiểm – lại giữ vai trò không thể thay thế trong việc đảm bảo vận hành ổn định cho toàn bộ hệ sinh thái tài chính và bảo vệ chính những trụ cột còn lại.

Với đặc thù là nơi quy tụ các dòng vốn đầu tư quy mô lớn, thời hạn dài và mức độ rủi ro cao, các trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi phải có năng lực quản trị rủi ro toàn diện và chuyên biệt. Trong cấu trúc đó, bảo hiểm – đặc biệt là bảo hiểm rủi ro tài chính, bảo hiểm đầu tư, bảo hiểm tài sản và tái bảo hiểm – chính là công cụ phòng vệ giúp nhà đầu tư quốc tế yên tâm “đặt cược” vào những thị trường mới, nơi mà rủi ro pháp lý, vận hành hay chính sách vẫn còn là biến số.

Thực tế tại các trung tâm tài chính hàng đầu đã chứng minh tầm quan trọng của trụ cột bảo hiểm. London, một trung tâm tài chính toàn cầu, cũng chính là nơi đặt trụ sở của Lloyd’s of London – thị trường bảo hiểm và tái bảo hiểm chuyên biệt có lịch sử hàng trăm năm, đóng vai trò quan trọng trong các thương vụ tài chính, hàng hải, hàng không và bảo hiểm thảm họa. Sự phát triển song hành giữa lĩnh vực tài chính – bảo hiểm là một trong những lý do giúp London duy trì vị thế trung tâm vốn quốc tế bất chấp biến động toàn cầu.

Tại Singapore, bảo hiểm từ lâu đã được xem là một trụ cột cấu thành của hệ sinh thái tài chính của quốc đảo này. Không chỉ trong khu vực, Singapore còn hướng tới việc trở thành thị trường bảo hiểm hàng đầu châu Á, phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực tái bảo hiểm, bảo hiểm rủi ro thiên tai, InsurTech,....

Tại Việt Nam, định hướng xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM và Đà Nẵng là một bước đi lớn nhằm hội nhập sâu vào mạng lưới tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hoá mục tiêu đó, giới phân tích cho rằng cần nhìn nhận bảo hiểm là một cấu phần cơ bản, chứ không phải “phần phụ trợ”. Hiện tại, thị trường bảo hiểm Việt Nam vẫn còn khoảng cách đáng kể về độ đa dạng sản phẩm, năng lực định phí rủi ro, liên kết với các quỹ đầu tư và đặc biệt là chiều sâu tái bảo hiểm quốc tế.

Trao đổi với VietnamFinance, ông Trần Nguyên Đán – chuyên gia kinh tế – tài chính nhấn mạnh: “Thị trường tài chính là nơi điều tiết các dòng vốn, nhưng dòng vốn đó luôn gắn liền với tài sản hữu hình. Bảo hiểm chính là cơ chế bảo vệ các tài sản đó, từ đó làm cho dòng vốn trở nên an toàn và bền vững hơn rất nhiều. Một thị trường bảo hiểm phát triển lành mạnh sẽ góp phần nâng cao độ an toàn và ổn định cho toàn bộ hệ thống tài chính”.

Ông Đán cũng cho rằng, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM hay Đà Nẵng không chỉ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn toàn cầu, mà còn là tiền đề để thị trường bảo hiểm Việt Nam nâng cấp về chiều sâu. “Ngay lập tức, chúng ta có thể thấy sự xuất hiện của các sản phẩm bảo hiểm tài chính mới như bảo hiểm cho trái phiếu doanh nghiệp, bảo hiểm liên kết với chỉ số thị trường như VN30. Về lâu dài, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển dòng sản phẩm bảo hiểm nhân thọ liên kết với đa dạng quỹ đầu tư hơn, đơn cử như quỹ đầu tư bất động sản”, ông Đán nhận định.

Bảo hiểm trong vai “cá mập” đầu tư

Không chỉ còn là “hàng rào phòng thủ” trong hệ thống tài chính, nhiều công ty bảo hiểm hiện nay đang dần hiện diện rõ hơn ở tuyến đầu của thị trường vốn – thông qua vai trò nhà đầu tư gián tiếp. Dù không trực tiếp cho vay hay đứng tên trong các dự án, dòng tiền khổng lồ và dài hạn từ bảo hiểm đang trở thành nguồn lực quan trọng để các ngân hàng đầu tư, tổ chức tài chính và chính phủ huy động vốn cho những kế hoạch phát triển dài hơi như hạ tầng, năng lượng tái tạo, bất động sản và tài chính xanh.

Theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, bảo hiểm nhân thọ là loại hình bảo hiểm dài hạn, thường kéo dài 20–30 năm, thậm chí lên tới 40 năm. Với hàng chục triệu người tham gia trên toàn cầu, các công ty bảo hiểm mỗi ngày đều thu về một lượng lớn phí đóng. Sau khi trích lập dự phòng để chi trả rủi ro, phần còn lại trở thành nguồn vốn dồi dào, ổn định và bắt buộc phải được đầu tư để sinh lời, bảo đảm khả năng chi trả khi hợp đồng đáo hạn hoặc người tham gia gặp rủi ro.

“Vì dòng tiền bảo hiểm mang tính dài hạn, công ty bảo hiểm không thể để nằm yên trong tài khoản. Họ phải tìm kênh đầu tư phù hợp để vừa sinh lời, vừa đảm bảo an toàn cho chính mình và cho người mua bảo hiểm,” ông Thành nhận định.

Tuy nhiên, không giống ngân hàng đầu tư, công ty bảo hiểm không tự đi thẩm định hay tìm kiếm dự án mà chủ yếu đầu tư gián tiếp thông qua trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, hoặc góp vốn vào các quỹ đầu tư chuyên nghiệp. Điều này khiến bảo hiểm trở thành nguồn vốn dài hạn đáng tin cậy cho các định chế tài chính và Chính phủ.

Trên thị trường tài chính quốc tế, các công ty bảo hiểm hiện là nhóm nhà đầu tư trái phiếu lớn hàng đầu. Với khẩu vị đầu tư thiên về an toàn, lợi suất ổn định và tầm nhìn dài hạn, họ trở thành đối tác chủ lực trong chiến lược huy động vốn bền vững của nhiều quốc gia và tập đoàn lớn. Chuyên gia Trần Nguyên Đán nhận định, các nhà bảo hiểm đang tham gia thị trường như một tay chơi lớn về tài chính, thường đầu tư rất nhiều và ổn định, lâu dài vào trái phiếu.

Trên toàn cầu, dòng vốn bảo hiểm cũng đang mở rộng đáng kể trong lĩnh vực trái phiếu xanh và các quỹ đầu tư ESG – những kênh tài chính phát triển nhanh trong bối cảnh toàn cầu hướng tới chuyển đổi xanh. Thay vì đầu tư trực tiếp vào nhà máy điện gió hay các dự án chuyển đổi, phát triển xanh, các công ty bảo hiểm thường mua trái phiếu của tổ chức phát triển dự án, hoặc ủy thác vào các quỹ chuyên nghiệp.

Chính vì vậy, dù không trực tiếp chen chân vào từng thương vụ, bảo hiểm vẫn đang âm thầm đóng vai trò trụ cột trong việc hình thành hệ sinh thái tài chính dài hạn – nơi các dự án lớn cần dòng vốn bền bỉ, còn nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận ổn định.