Trả lời Tạp chí Nhà Đầu tư, TS. Nguyễn Đức Kiên nói:
"Việc thành lập một cơ quan quản lý đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp là câu chuyện không mới. Ngay từ những năm 1997-1998 sau 5 năm thực hiện thí điểm cổ phần hoá DNNN thì câu chuyện này đã được bàn tới.
Cụ thể, năm 1997, 1998 đã có những nghiên cứu về việc tách chức năng quản lý ra khỏi các bộ chủ quản (gọi cơ quan quản lý nhà nước là bộ chủ quản, vì họ vừa là chủ sở hữu vừa làm chức năng quản lý nhà nước trong ngành, lĩnh vực ấy) đã được tiến hành. Tính tới thời điểm đó, tổng số DNNN là 12.100 doanh nghiệp tính tròn.
Trong những năm cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, chúng ta đã đi nghiên cứu cơ quản Thác quản của Cộng hoà Dân chủ Đức, khi 5 bang của Đông Đức sáp nhập với 11 bang của Tây Đức.
Chúng ta cũng đi nghiên cứu Công ty Quản lý vốn Temasek của Singapore, rồi nghiên cứu Ủy ban Giám quản của Trung Quốc và một số cơ quan của các nước khác có những mô hình quản lý vốn nhà nước để lấy kinh nghiệm cho việc thành lập cơ quan quản lý vốn nhà nước tại Việt Nam.
Tại Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX về đổi mới nâng cao hiệu quả vốn DNNN đã đưa ra một khuyến nghị thí điểm tách việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước với chức năng chủ sở hữu của một bộ quản lý chuyên ngành ra, hình thành một cơ quan quản lý phần vốn nhà nước.
Lúc đó, ý tưởng của những người làm công tác nghiên cứu là thành lập một cơ quan tương tự như Temasek của Singapore để quản lý các Tổng công ty 91, còn những Tổng công ty 90 thì cổ phần hoá hết để nhường quyền cho thị trường.
Tuy nhiên, vì những lý do khách quan và chủ quan, chúng ta chỉ thành lập được Tổng Công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) vào năm 2004. SCIC lúc này không phải là quản lý vốn của 17 Tổng công ty 91 nữa mà quay trở lại quản lý các doanh nghiệp nhỏ mà các địa phương cổ phần hóa sau đó chuyển giao phần vốn về cho SCIC. Như vậy là ý đồ của những người xây dựng chính sách từ nghiên cứu tới thực tiễn đã có sự "vênh" rất lớn.
Giai đoạn sau đó, tại Đại hội IX, sau năm 2006 chúng ta lại thành lập các tập đoàn kinh tế với việc thí điểm 7 tập đoàn kinh tế. Đến tháng 4/2007 thì chúng ta cho ra đời tiếp 5 tập đoàn kinh tế. Như vậy cho tới thời điểm này mô hình SCIC về thực chất là đã phá sản, bởi có sự cạnh tranh kịch liệt giữa Tổng công ty quản lý vốn và mô hình tập đoàn kinh tế.
Ở thời điểm này, một trong những điều làm được là đã tách các bộ chức năng quản lý nhà nước ra khỏi chức năng sở hữu của chủ sở hữu, 12 tập đoàn kinh tế trực thuộc trực tiếp Thủ tướng Chính phủ. Chúng ta điều hành nền kinh tế 2006, 2007 với những "quả đấm thép" là các tập đoàn kinh tế.
Nhưng đến năm 2009 lại xảy ra sự kiện của Vinashin do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn cầu vào tháng 9/2008 tại Mỹ, nên có bước thụt lùi là đến năm 2012 ban hành Nghị định 99 về chức năng nhiệm vụ đại diện chủ sở hữu, giao lại quyền đại diện phần vốn, phần quyết định nhân sự cho các Bộ mà không trực thuộc Thủ tướng Chính phủ nữa.
Theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 12 khẳng định phải sớm thành lập cơ quan quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Như vậy, việc thai nghén ý tưởng, hình thành chức năng hoạt động của Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp ở giai đoạn này đã kéo dài 20 năm chứ không phải mới ngày một ngày hai. Vấn đề ở đây là chúng ta có quyết tâm làm hay không còn những nghiên cứu, đề xuất thì đã rất đầy đủ".
- Vậy làm sao để phân biệt được vai trò của SCIC và Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, thưa ông?
Tên của SCIC đã là kinh doanh rồi còn Ủy ban này là đại diện chủ sở hữu, là Uỷ ban Quản lý vốn và tài sản không phải Ủy ban về kinh doanh. Năm 2001, 2002 Ban Kinh tế Trung ương cũng đã xây dựng đề án về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước.
Nhiệm vụ của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước phải giải quyết được hai vấn đề cơ bản là hiệu quả sử dụng vốn và vấn đề cán bộ. Đây sẽ là cơ quan giám sát việc thực hiện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, phải báo cáo cho chủ sở hữu là Quốc hội, đại diện chủ sở hữu là Chính phủ về hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại từng cơ quan, từng đơn vị kinh doanh như thế nào. Từ đó, đánh giá được cán bộ cử vào doanh nghiệp đó hoạt động có hoàn thành nhiệm vụ hay không.
- Có ý kiến cho rằng "siêu Ủy ban" này cần những người làm chuyên môn chứ không phải là những người làm chính trị. Quan điểm của ông về vấn đề này là như thế nào?
Công tác cán bộ thì phải căn cứ theo Điều lệ của Đảng. Tuy nhiên, theo tôi chúng ta phải tách ra. Thứ nhất là Người đứng đầu Ủy ban này nhất thiết phải là một nhà chính trị, một nhà chính trị hàng đầu.
Vì Ủy ban này quản lý toàn bộ nguồn lực của quốc gia đến 5 triệu tỷ đồng, mà kinh tế thì phải phục vụ chính trị, nên Người đứng đầu phải là một người làm chính trị để đưa ra những quyết định chính trị, không phải là những quyết định chuyên môn. Còn lại, bộ máy giúp việc sẽ là bộ máy chuyên môn. Và chúng ta phải rạch ròi như thế.
Giống như Temasek của Singapore thì người đứng đầu cũng là Thủ tướng Chính phủ. Còn nếu chúng ta cứ theo tư duy như hiện nay, ủy quyền cho một ông làm Chủ tịch Ủy ban này (không phải Thủ tướng), tức là Quốc hội ủy quyền cho Chính phủ, Chính phủ lại ủy quền cho Thủ tướng, rồi Thủ tướng lại ủy quyền cho một người khác.
Như vậy là ủy quyền 3 lần, thì sẽ chẳng làm được gì. Vì cơ quan đó sẽ không "đủ tầm", không đủ thẩm quyền, đủ nhanh để đưa ra những quyết sách quan trọng.
Thứ 2 là chúng ta phải quản lý phần hiệu quả sản xuất của tập đoàn, phần vốn nhà nước giao cho tập đoàn sinh lợi bao nhiêu %/năm, nói cách khác là chia cổ tức bao nhiêu 1 năm. Nếu không đạt được mức kỳ vọng thì cần phải đưa phương án thay thế, thay ai, thay như thế nào và ai sẽ là người chịu trách nhiệm đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, của người đại diện phần vốn ở doanh nghiệp là việc của Ủy ban này.
Riêng việc bán gì, mua gì đầu tư gì tại doanh nghiệp thì Ủy ban không nên can thiệp sâu, vì đó là hoạt động chuyên môn, những người làm ở Ủy ban khó mà theo sát hằng ngày để biết được rõ mọi hoạt động của họ.
- Có ý kiến cho rằng vấn đề quan trọng nhất với các DNNN hiện nay và vai trò của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước được thành lập sắp tới là phải tích cực thoái vốn nhà nước khỏi những ngành mà nhà nước không cần nắm giữ. Ông nghĩ sao về quan điểm này?
Vấn đề là chúng ta phải xác định thoái vốn thế nào để có hiệu quả cao nhất? Và những ngành nào, doanh nghiệp nào mà nhà nước cần có vai trò và ngành nào, doanh nghiệp nào thì không?
Vừa rồi việc thoái vốn tại Sabeco vẫn còn gây tranh cãi là đúng hay không đúng khi chưa ai trả lời được câu hỏi 10 năm nữa thị trường bia Việt Nam sẽ do ai nắm giữ? Cùng với đó là câu hỏi tại sao chúng ta lại phải bán cả 51% cổ phần cho một nhà đầu tư nước ngoài trong khi có thể chia nhỏ số cổ phần đó, bán công khai trên mạng cho các nhà đầu tư trong nước để huy động nguồn lực từ dân chúng? Thiết nghĩ đây là vấn đề đặt ra cho các cơ quản quản lý nhà nước cần được làm.
Hay câu chuyện thoái vốn tại Vinamilk. Câu hỏi liệu chúng ta có nên thoái vốn nhà nước tại Vinamilk cho đến nay vẫn tiếp tục gây tranh cãi. Bởi chúng ta đã không gắn Vinamilk với phát triển nông nghiệp công nghệ cao, từ việc nuôi bò như thế nào, vắt sữa ra sao, rồi các sản phẩm thành phẩm sau đó.
Chúng ta cứ ra rả nói về nông nghiệp công nghệ cao nhưng không biết rằng đầu ra của nó là đâu. Đó chính là Vinamilk. Vì thế, cần phải giữ lại Vinamilk để nó trở thành bà đỡ cho nông nghiệp công nghệ cao, là đầu ra trực tiếp của người nông dân.
Tôi có cảm tưởng rằng, chúng ta đang nói theo phong trào, việc ai không nói tới thoái vốn DNNN ở thời điểm này là sẽ bị "chụp mũ" rằng không đổi mới. Tuy nhiên, hãy nhìn sâu hơn vào bản chất vấn đề, thoái vốn nhà nước không phải là thoái cho bằng được mà là thoái vốn làm sao có lợi nhất cho đất nước, cho người dân. Có lẽ chúng ta cũng nên hỏi và đáp một câu rằng "Bán Sabeco 5 tỷ USD người nông dân, 94 triệu người dân được gì?".
Tôi muốn nhấn mạnh lại rằng, vấn đề Người đứng đầu Ủy ban này cần là một người chính trị, lấy mục tiêu vì dân, vì nước lên hàng đầu chứ không phải vì lợi nhuận. Người đứng đầu cần có tầm nhìn xuyên suốt, chiến lược dài hơi trong ít nhất 30 năm, đặt vấn đề cổ phần hóa DNNN trong tầm nhìn vài chục năm mà không chạy theo những mục tiêu kinh tế ngắn hạn.
- Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!
Tags:
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
