Góc nhìn VNF: Bản quyền, đọc báo trả tiền và tương lai ngành truyền thông
Hoàng Anh Minh -
01/04/2021 12:05 (GMT+7)
(VNF) - Góc nhìn của VietnamFinance về sự kiện báo Ngày Nay công bố dự án đọc báo thu phí trực tuyến, giữa lúc vấn đề bản quyền của Việt Nam chưa có nhiều cải thiện trong nhiều năm qua.
Từ 29/3/2021, để có thể đọc và lưu trữ một số những bài báo trong chuyên mục Special Today trên Tạp chí điện tử Ngày Nay, bạn đọc cần thực hiện thanh toán điện tử thông qua nền tảng thanh toán ViettelPay, Bank Plus, thẻ ATM của hơn 40 ngân hàng trong nước, các loại thẻ quốc tế như Visa, Master Card, JCB, American Express.
Khi đưa các sản phẩm Special Today đến với bạn đọc theo cách này, không quá khi chúng ta đã có một “Special” Ngày Nay.
Ngày Nay không phải là cơ quan báo chí đầu tiên áp dụng thu phí trực tuyến. Trước đó, Báo điện tử VietnamPlus của Thông tấn xã Việt Nam đã chính thức thu phí kể từ tháng 11/2018. Các bài viết thu phí của VietnamPlus (pay.vietnamplus.vn) có nội dung phân tích chuyên sâu, phỏng vấn độc quyền… do tòa soạn tự sản xuất, hoặc dịch lại theo nhượng quyền của các đơn vị báo chí lớn trên thế giới.
Chưa có số liệu để nói hai năm qua VietnamPlus có thành công hay không với dự án này, nhưng với cả làng báo, VietnamPlus và Ngày Nay đã và đang đưa đến làn gió hy vọng cho một hướng chòi đạp vượt lên khỏi những thách thức của ngành xuất bản và truyền thông trong thời đại số.
Thu phí trực tuyến là một xu thế tất yếu của báo mạng khi mà các cách thức kiếm view (lượt xem) truyền thống đang gặp khó khăn và bị phụ thuộc vào các ông lớn công nghệ, đồng thời là các trang mạng xã hội ngày một phát triển. Ngày Nay lý giải: “Chính độc giả sẽ quyết định tòa soạn nên tiếp tục tồn tại theo phương thức cũ, tự loay hoay với các nguồn lực hiện có và “chạy quảng cáo” hay trao cho họ nguồn lực để tạo ra những sản phẩm báo chí chất lượng. Nền tảng thu phí, thay vì để thể hiện sự ghi nhận của độc giả với Ngày Nay, ngược lại, là thông điệp về lòng biết ơn và sự tôn vinh dành cho vai trò của độc giả với sự tồn tại của Ngày Nay”.
Thông điệp này không mới với những gì thế giới đang làm. Tròn 10 năm trước, tháng 3/2011, New York Times bắt đầu công bố kế hoạch thu phí đọc báo trực tuyến. Thời điểm đó, doanh thu hàng năm của nhà xuất bản này đã giảm 27% từ 3,3 tỷ USD năm 2006 xuống còn 2,4 tỷ USD vào năm 2010, kể cả khi họ đã tăng giá báo in của mình. “Tồn tại hay là chết?” không còn là câu để hỏi cho vui. Gói đọc cả năm trị giá 15USD được tung ra, và tăng lên đến 17USD từ tháng 2/2020, đã giúp cho nhà xuất bản này dần lấy lại phong độ trong cuộc chiến cạnh tranh và tồn tại.
New York Times hiện đang đưa ra gói khuyến mại "hấp dẫn" với giá chỉ 0,25USD/tuần, tức khoảng 13USD/năm.
Tính đến cuối năm 2020, New York Times đã có 7 triệu thuê bao trả phí. Tính “sơ sơ”, năm 2020 nhà xuất bản này đã có thể thu về khoảng 100 triệu USD từ việc bán bài online. Tích trữ tiền mặt của The New York Times liên tục tăng, đạt 800 triệu USD cuối năm 2020. Nhà xuất bản này không còn nợ nần gì, năm ngoái đã trả hết khoản vay cho phép mua lại tòa nhà trụ sở chính ở Midtown Manhattan. Không chỉ vậy, năm 2020 họ đã chi hơn 30 triệu USD để mua một số công ty khởi nghiệp, thể hiện hình ảnh “ăn nên làm ra” trong sự ngưỡng mộ của ngành truyền thông thế giới.
New York Times không phải là duy nhất. Báo cáo thường niên “Các xu hướng và dự báo về Báo chí, Truyền thông và Công nghệ năm 2020” của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters (RISJ), hơn một nửa (52%) lãnh đạo các cơ quan báo chí tại 29 quốc gia khẳng định thu phí báo điện tử sẽ là trọng tâm tạo doanh thu của họ trong thời gian tới.
Nhà báo Lê Quốc Minh, Phó Tổng Giám đốc TTXVN cho rằng, trong bối cảnh nguồn thu quảng cáo cho báo in giảm sút, còn quảng cáo trên báo điện tử không bù đắp được phần mất đi, ngay cả khi lượng truy cập tăng lên như trong thời gian xảy ra đại dịch hiện nay, thì việc đa dạng hóa nguồn thu, trong đó có chiến lược thu phí báo điện tử, là điều cần được các cơ quan báo chí tính đến. Nhưng tính thế nào?
Thách thức bản quyền
Vào năm 2016, khi vụ khủng hoảng cá chết miền Trung đang đến cao trào, tôi đã tự hỏi, với tất cả hiểu biết của mình về đầu tư nước ngoài, về đầu tư, và về Hà Tĩnh, tôi nên viết gì? Và tôi đã viết một bài báo dài về vấn đề này, giữa lúc dư luận đang “lên đồng”.
Khi đó, trang VietnamFinance nơi tôi đang làm việc có thứ hạng khá khiêm tốn và tôi tự thấy nếu chỉ đăng tải bài viết trên trang này, sức lan tỏa của bài báo sẽ khiêm tốn theo. Với sự đồng ý của báo điện tử VnEconomy, chúng tôi quyết định công bố vài bài viết trên cả hai trang.
Chỉ sau một tuần, với sự cộng hưởng của Facebook, cả hai trang đón nhận gần 500 ngàn lượt view, con số quá tốt cho các trang báo kinh tế. Nhưng, một nguồn tin riêng cho hay, con số trên trang lấy lại baomoi.com còn lớn hơn thế.
Sau những hồ hởi ban đầu cho một thành tựu nghề nghiệp, câu chuyện bắt đầu mang một màu sắc khác!
Trên phương diện lợi ích, Facebook và Baomoi rõ ràng đã hưởng lợi về thương mại trên sản phẩm của chúng tôi. Nhưng trên phương diện quảng bá nội dung và thông điệp cần quảng bá, chúng tôi rõ ràng đã nhờ có họ để lan tỏa sâu rộng tới công chúng. Tóm lại, ai được lợi hơn trong câu chuyện này?
Và chúng tôi cũng tìm thấy điểm chung trong một câu chuyện khác.
Gần 10 năm trước, một cây viết khá nổi tiếng của Việt Nam đã quyết định xuất bản một cuốn sách theo hình thức trực tuyến. Vì tính chất đặc biệt của nó, cuốn sách nhanh chóng trở nên nổi tiếng toàn cầu và tài khoản của tác giả bắt đầu tăng đáng kể.
Tuy nhiên, bất công xuất hiện ngay không lâu sau đó: hàng ngàn người mua đã không tôn trọng bản quyền, đưa nội dung sách lên mạng… miễn phí. Tác giả cuốn sách thừa nhận, nếu vấn đề bản quyền được bảo vệ nghiêm ngặt, ông đã có thể trở nên giàu có, nhưng số người đọc sách đã ít hơn đáng kể. Trong khi, mục tiêu của cuốn sách không phải là để kiếm tiền mà để nêu một thông điệp: chính những người “ăn cắp” nội dung lại là những người đã góp phần lan tỏa thông điệp đó.
Khi đội ngũ Ngày Nay đang hăng hái triển khai kế hoạch của mình, Báo Nhà báo Công luận đang chuẩn bị cho việc tổ chức một tọa đàm với chủ đề rất hấp dẫn: “Liên minh bảo vệ bản quyền tác phẩm báo chí: Không thể chần chừ!”. Rất nhiều nội dung quan trọng sẽ được thảo luận trong diễn đàn này, thậm chí đã có đề xuất về việc phải có một Trung tâm bảo vệ bản quyền tác phẩm báo chí, tương tự như trong lĩnh vực âm nhạc.
Thật không may, vấn đề tưởng như là vô cùng quan trọng với các nhà báo, gắn liền tên tuổi, danh dự và quyền lợi của các nhà báo, lại cũng là câu chuyện khó nói với chính các nhà báo, các tòa báo. Rất nhiều vấn đề không dễ giải quyết từ thực tiễn. Một là các báo hiện nay vẫn lấy lại của nhau một cách chính thức (có thỏa thuận) hoặc không chính thức (tự ý), gồm cả những tờ hàng đầu như Vietnamnet hay Dân trí. Hai là bản thân các báo chủ trương chỉ tự sản xuất, không lấy lại, thì cũng không thể đảm bảo tác phẩm của mình liệu có hoàn toàn là không “lấy lại” một phần hay toàn bộ ở đâu đó? Ba là một số báo chí đang rất nghiêm túc trong vấn đề bản quyền, thì trên thực tế đã từng tồn tại và phát triển được từ việc… lấy lại của các báo khác, như trường hợp VnExpress, thì việc xử lý khối dữ liệu này như thế nào?...
Chính tình trạng lộn xộn về bản quyền kéo dài đã khiến cho chủ đề mà Nhà báo và Công luận nêu trên tiếp tục là chủ đề khó, và không phải ai là người trong cuộc cũng có thể “nói to” được.
Nhưng chắc chắn cần những hành động. Rốt cuộc, ai sẽ bảo vệ công việc viết lách khi mà những sản phẩm của mình vừa tâm huyết thức trắng đêm để hoàn thiện, vừa xuất bản xong đã thấy nằm chình ình trên báo khác, mang lại lợi ích trực tiếp cho tờ báo khác đó. Không có cơ chế bảo vệ, động lực nào để các cây viết làm việc nghiêm túc trên nguyên tắc tôn trọng những giá trị cao nhất của nghề nghiệp?
Việt Nam mới chỉ chứng kiến những cuộc tranh cãi về bản quyền, dường như chưa thấy vụ kiện chính thức nào ở tòa án. Các đồng nghiệp ở Ngày Nay có thể cũng không nhìn vào doanh thu. Sẽ bán được cho ai đây khi mà bài special buổi sáng có thể đã free đâu đó buổi chiều. Điều họ muốn là ở sự khẳng định một đẳng cấp, một thái độ với công việc và cái đó là đáng quý và là sự khích lệ cho nhiều tờ báo, nhà báo khác. Liệu có thể xây dựng nền báo chí trả tiền trực tuyến trong tương lai nếu không có những viên gạch từ lúc này?
Không đi, sao có thể đến, mặc dù đường thật là xa!
(VNF) - Ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số được đặt ra cho giai đoạn tới, bài toán nguồn vốn đang trở thành vấn đề sống còn. Khi hệ thống ngân hàng đã tiệm cận giới hạn mở rộng tín dụng, việc phát triển mạnh mẽ thị trường vốn - đặc biệt là thị trường chứng khoán - được xem là chìa khóa để tạo dư địa tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số được đặt ra cho giai đoạn tới, bài toán nguồn vốn đang trở thành vấn đề sống còn. Khi hệ thống ngân hàng đã tiệm cận giới hạn mở rộng tín dụng, việc phát triển mạnh mẽ thị trường vốn - đặc biệt là thị trường chứng khoán - được xem là chìa khóa để tạo dư địa tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.