Nói rất nhiều nhưng cả nước chưa có khu công nghiệp nào đạt chuẩn xanh

Chưa sẵn sàng cho việc chuyển đổi

Theo số liệu thống kê, tính đến hết tháng 10/2023, cả nước có 413 khu công nghiệp (KCN) được thành lập, trong đó có 295 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động.

Thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, thời gian qua một số khu công nghiệp (KCN) đã phát triển theo hướng bền vững và thí điểm chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang kiểu mới. Cụ thể, thí điểm chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái, thông minh, gắn hoạt động sản xuất công nghiệp với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên thông qua hoạt động cộng sinh công nghiệp, kinh tế tuần hoàn.

Tuy nhiên, qua báo cáo của các cơ quan chức năng, hiện cả nước chưa có 1 khu công nghiệp nào đạt chuẩn xanh, sinh thái vì việc chuyển đổi không hề dễ dàng và gặp một số rào cản.

TS Mai Văn Sỹ - Chuyên gia kinh tế cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn mang tâm lý tính toán lợi nhuận trước khi bắt tay vào làm. Nếu như vậy thì rất khó vì để làm khu công nghiệp sinh thái rất tốn kém. Cụ thể, làm mô hình sinh thái theo các tiêu chí quy định của Bộ Xây dựng thì doanh nghiệp nào cũng muốn đẩy quỹ đất công nghiệp lên 70-75%. Như vậy, tỉ lệ quỹ đất cho cây xanh sẽ không đảm bảo.

Không những vậy, theo ông Nguyễn Công Ái - Phó Tổng giám đốc KPMG Việt Nam, xu hướng của thế giới nói chung là mô hình khu công nghiệp sinh thái. Tuy nhiên, mô hình này còn đòi hỏi trình độ phát triển rất cao của nước sở tại.

“Hiện nay đối với Việt Nam, để đáp ứng các tiêu chí của một khu công nghiệp sinh thái có thể vượt tầm một số các doanh nghiệp phát triển bất động sản công nghiệp, cũng như khách thuê của khu công nghiệp, hạn chế việc tiếp cận của một số nhà đầu tư với trình độ sản xuất công nghiệp bình thường”, ông Ái nói.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho biết, qua khảo sát khoảng 30 doanh nghiệp đầu tư khu công nghiệp, có 10 vấn đề khó khăn chính, đặc biệt là khó khăn về thủ tục hành chính và pháp lý. Theo đó, thủ tục hành chính hiện vẫn còn chồng chéo và chưa rõ ràng, trong khi Nghị định 35/2022 của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế đã là một sự cấp tiến, song vẫn còn một số tiêu chí chưa rõ ràng. Do đó, rất cần hướng dẫn một cách chi tiết, đặc biệt là việc chuyển đổi sang khu công nghiệp dịch vụ.

“Các bước chuyển đổi sẽ được thực hiện như thế nào? Khi chuyển đổi những cơ chế, chính sách ưu đãi có còn nữa không? Đây vẫn là một vướng mắc lớn. Cùng với đó, gần đây nhiều doanh nghiệp có ý kiến liên quan đến định giá đất, bởi rõ ràng trong 2,3 năm vừa qua rất vướng mắc”, ông Lực cho hay.

Khó đáp ứng chuẩn thế giới

Trước những khó khăn còn tồn tại, dưới góc độ doanh nghiệp, bà Lê Thị Kim Thanh - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư xây dựng Hoà Long cho rằng, chính quyền các địa phương hiện có chính sách thu hút đầu tư khác nhau, những tỉnh mới bắt đầu thu hút đầu tư sẽ phải nghiên cứu lại, điều chỉnh lại quy trình khiến cho thời gian cấp giấy phép bị kéo dài.

Theo bà Thanh, những tiêu chí về “chuẩn xanh” trong khu công nghiệp đang được các cơ quan nhà nước áp dụng theo mô hình trên thế giới, tuy nhiên, hạ tầng trong nước hiện có nhiều điều kiện chưa thể đáp ứng được. Ví dụ việc xây dựng nhà xưởng, trong nước chưa tự sản xuất được sơn phòng cháy sẽ phải nhập khẩu. Khi đó, chi phí xây dựng nhà xưởng tăng lên, gây khó khăn không chỉ cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng khu công nghiệp mà cả doanh nghiệp thuê.

Bà Nguyễn Thị Thảo Nhi - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Thanh Bình - Phú Mỹ cho biết, dù được thành lập từ cách đây 10 năm, nhưng khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ 3 đã luôn chú trọng đầu tư công nghệ để đáp ứng hết tất cả tiêu chí khu đô thị sinh thái, khu công nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn. Theo đó, nhà đầu tư phát triển khu công nghiệp là cánh tay nối dài của Nhà nước, đưa những quy chế, yêu cầu đối với các doanh nghiệp xây dựng tuân thủ, cùng thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh.

Hơn nữa, để đáp ứng các tiêu chí sinh thái, nhà đầu tư phát triển khu công nghiệp cũng đang phải đối mặt với một số khó khăn khi suất đầu tư lớn, cộng với lãi suất cao, nếu không thu hút được đầu tư, chủ đầu tư sẽ gặp khó khăn. Do đó, lãnh đạo Công ty CP Thanh Bình - Phú Mỹ kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước cũng cần phải nhìn nhận lại về vấn đề phát triển xanh, để có những chính sách phù hợp nhằm hỗ

Về những trở ngại liên quan đến cơ chế pháp lý, TS Mai Văn Sỹ cũng khẳng định, cần có cơ chế, chính sách cụ thể, rõ ràng để hỗ trợ phát triển khu công nghiệp sinh thái. Như câu chuyện ưu đãi, nếu nhận được ưu đãi miễn thuế đất như khu kinh tế thì nhiều doanh nghiệp sẽ tham gia hơn. Việc phát triển kinh tế tuần hoàn đòi hỏi cần công nghệ sản xuất phải cao, vì công nghệ hiện đại mới tận dụng tối đa nguồn lực. Khi được hỗ trợ, doanh nghiệp mới có nguồn kinh phí để quay vòng đầu tư vào sản xuất.