Để tăng trưởng GDP thực dương trong năm 2020, chính phủ đã chủ trương tăng bội chi ngân sách, tăng tỷ lệ nợ công/GDP, đẩy mạnh đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng.
Xung quanh chủ trương này, VietnamFinance đã có cuộc trao đổi với ông Đỗ Thiên Anh Tuấn – Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright:
- Ông có đồng tình với chủ trương tăng bội chi và tỷ lệ nợ công/GDP để thúc đẩy tăng trưởng?
Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn: Tôi cho rằng đây là chủ trương đúng đắn, phù hợp, cả về lý thuyết lẫn thực tiễn. Chúng ta đều biết trong bối cảnh kinh tế suy thoái, 3/4 yếu tố của tổng cầu là tiêu dùng hộ gia đình, đầu tư, xuất khẩu đều giảm. Vì vậy, chính phủ cần thúc đẩy yếu tố cuối cùng là chi tiêu công. Lý thuyết của John Maynard Keynes đang sống lại. Hơn bao giờ hết, đây là lúc chính phủ thực hiện chính sách tài khóa nghịch chu kì: tăng chi tiêu, tăng thâm hụt, tăng nợ công.
Ý tưởng thắt lưng buộc bụng, nghe qua có vẻ hợp lý, nhưng trong bối cảnh này lại là một chính sách tồi, lợi bất cập hại. Bởi chính sách đó sẽ khoét sâu hơn suy thoái, vừa ảnh hưởng xấu tới tăng trưởng trong ngắn hạn vừa khiến sự phục hồi trong trung – dài hạn gặp khó khăn.
Lo lắng về việc tăng tỷ lệ nợ công/GDP là chính đáng, có cơ sở. Tuy vậy, chúng ta cần phải thấy rằng nếu kinh tế suy giảm, tỷ lệ nợ công cũng sẽ tăng lên, do mẫu số GDP nhỏ lại.
Ở đây, chúng ta cần lưu ý đến cái gọi là nghịch lý của sự tiết kiệm: tăng tiết kiệm trong ngắn hạn khiến tiêu dùng giảm, làm giảm tổng cầu, tổng cầu giảm khiến tăng trưởng giảm, tăng trưởng giảm khiến thu nhập giảm, thu nhập giảm lại làm tiết kiệm giảm.
Rõ ràng, trong bối cảnh hiện nay càng tiết kiệm thì tổng tiết kiệm của nền kinh tế càng giảm. Chính phủ tiết kiệm sẽ càng khiến tư nhân cũng tiết kiệm. Chính phủ không dám chi tiêu thì sao có thể thúc đẩy tư nhân tăng chi tiêu được.
Tôi nghĩ rằng đây là thời điểm chính phủ cần thực hiện chính sách ngược dòng, mạnh tay cắt giảm thuế và hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp đồng thời nới lỏng chi tiêu, chấp nhận tăng bội chi và nợ công.
- Theo ông, mức độ nới lỏng chi tiêu nên là bao nhiêu?
Tôi cho rằng trước mắt, chính phủ có thể nới mức bội chi lên 5%, thậm chí là 7% GDP nếu cần thiết. Hạn mức vay nợ trong năm nay cũng cần được nới lỏng hơn. Chừng nào chúng ta vẫn duy trì được tăng trưởng ở mức thực dương cao hơn lãi suất thực thì nợ công vẫn bền vững. Ngược lại, nợ một đồng mà nền kinh tế suy thoái thì cũng rủi ro.
Như trên đã nói, việc giảm chi tiêu công sẽ chỉ khiến tăng trưởng bị kéo lùi. Khi nền kinh tế không thể tăng trưởng, cộng đồng doanh nghiệp cũng sẽ bị tổn thương dẫn tới tình trạng phá sản hàng loạt. Hiện độ sâu tài chính của chúng ta trên 130% GDP nên việc doanh nghiệp phá sản cũng sẽ tăng gánh nặng nợ cho hệ thống ngân hàng. Hệ quả là dù muốn dù không chính phủ vẫn buộc phải bơm tiền để giải cứu, chưa kể những hệ lụy khi đó còn khó giải quyết hơn.
Nếu không muốn rơi vào tình cảnh đó thì chính phủ phải thực hiện chính sách tài khóa mạnh mẽ như hoãn, giảm, miễn thuế. Có điều việc thực hiện chính sách phải tạo ra động lực tăng trưởng chứ không để xảy ra tình trạng trục lợi.
Chẳng hạn, chính phủ có thể giảm thuế cho những khoản lợi nhuận được tái đầu tư hay những khoản đầu tư mới. Cụ thể, nếu doanh nghiệp dùng tiền thuế được hoãn, giảm hay miễn trong năm 2019 và 2020 để tái đầu tư thì chính phủ sẽ giảm thuế đối với khoản lợi nhuận đó và khoản thu nhập tăng thêm từ khoản đầu tư mới đó.
Cách làm này sẽ khuyến khích doanh nghiệp tái đầu tư, nếu không đa phần doanh nghiệp sẽ giữ tiền để phòng vệ, khi đó nền kinh tế vẫn không tăng trưởng. Nếu doanh nghiệp không tái đầu tư, tăng trưởng không được thúc đẩy thì ý nghĩa của việc hoãn, giảm thuế cũng không còn.
Bộ Tài chính cần có chính sách khôn ngoan và thiết thực hơn, không nên đổ tiền vào những doanh nghiệp không có khả năng phục hồi. Chính phủ chỉ có thể giúp những doanh nghiệp có khả năng sống sót chứ không nên “hà hơi thổi ngạt” cho xác chết.
Thiết kế chính sách phải đứng trên góc độ kinh tế học hành vi, tức là xem doanh nghiệp phản ứng thế nào trước chính sách để thiết kế một chính sách chống lại các phản ứng tiêu cực và thúc đẩy phản ứng tích cực. Việc “hà hơi thổi ngạt” cho xác chết có thể tạo ra kẽ hở để người ta trục lợi chính sách, bởi nó sẽ chỉ khuyến khích doanh nghiệp chết đi để được hưởng hỗ trợ.
Tất nhiên, việc quá thận trọng trong thiết kế chính sách cũng không phải điều tốt. Chúng ta phải chấp nhận có sai số 5% hay 10%. Chính sách chặt chẽ quá sẽ không ai tiếp cận được. Không bao giờ có chính sách đúng 100% cả, bởi mong muốn chính sách đúng 100% có thể dẫn tới một chính sách sai 100%.
- Ông đã nói tới chính sách tài khóa, vậy còn chính sách tiền tệ thì sao? Ông có nghĩ Việt Nam có dư địa lớn cho chính sách tiền tệ?
Năm nay, chính phủ đặt ra mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14%. Nửa đầu năm, tăng trưởng tín dụng mới là 3,26%. Như vậy “room” tăng trưởng tín dụng vẫn còn rất nhiều.
Tất nhiên, muốn đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng phải hạ được lãi suất. Hiện mặt bằng lãi suất và lạm phát không có sự chênh lệch lớn và đây có thể là “cái khó” của chính phủ.
Tuy vậy, lãi suất hiện nay vẫn chưa phải ở mức tiệm cận 0 (zero bound), nền kinh tế không phải đang rơi vào bẫy thanh khoản (liquidity trap) nên không thể cho rằng dư địa chính sách tiền tệ không còn.
Hơn nữa, trong bối cảnh hiện nay, người tiết kiệm khó có lựa chọn tốt hơn việc gửi tiền vào ngân hàng.
Ngoài ra, tôi lưu ý rằng dư địa chính sách tiền tệ không phụ thuộc vào lạm phát quá khứ mà phụ thuộc vào lạm phát kì vọng. Với khả năng kiểm soát dịch bệnh tốt, nỗ lực thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, kích thích tiêu dùng nội địa và kiểm soát mặt bằng giá cả khá tốt của chính phủ hiện nay, lạm phát kì vọng sẽ thấp và do đó dư địa chính sách tiền tệ sẽ nhiều hơn. Vai trò của Ngân hàng Nhà nước cũng cần được thúc đẩy hơn bao giờ hết.
- Chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng bằng “cỗ xe tam mã”, ông nhìn nhận triển vọng của cỗ xe này như thế nào?
Rất thách thức nhưng ta vẫn phải làm vì không còn lựa chọn nào khác, không được 10 phần thì cũng phải được 5 – 7 phần.
Về đầu tư, chính phủ phải tăng cường giải ngân vốn đầu tư công để tạo việc làm và duy trì thu nhập ngắn hạn, từ đó kích thích các ngành kinh tế khác sản xuất và tiêu dùng. Tôi cho đây là chính sách rất cần thiết, đúng đắn và dự liệu sẽ đạt được tín hiệu tích cực hơn trong những tháng cuối năm. Đầu tư tư nhân, như trên đã nói, chỉ có thể thúc đẩy bằng chính sách tài khóa và tiền tệ. Thúc đẩy đầu tư tốt, chúng ta đã đóng góp được 30% cho tổng cầu.
Tiêu dùng hộ gia đình chiếm đến hơn 65% tổng cầu nên vai trò thúc đẩy kinh tế rất lớn. Tuy nhiên, thế khó của chúng ta hiện nay là đại bộ phận người dân có thu nhập thấp và trung bình, đã vậy thu nhập còn bị bào mòn bởi dịch bệnh trong nửa đầu năm. Do đó, chính phủ cần có hỗ trợ khẩn cấp về thu nhập tạm thời cho các nhóm bị tổn thương.
Ngoài ra, chính phủ cũng nên tái phân phối thu nhập bằng cách “mượn” của nhóm thu nhập cao để bù đắp cho nhóm thu nhập thấp. Chính sách này rất quan trọng, bởi trong khi nhóm thu nhập cao cũng không có nhu cầu chi tiêu nhiều hơn, còn nhóm thu nhập thấp chưa đạt mức chi tiêu tối thiểu nhưng lại không có thu nhập để chi tiêu. Chính phủ có thể vay mượn bằng một loại trái phiếu gọi là trái phiếu tương hỗ. Chính sách tái phân phối này vừa giúp đảm bảo an sinh xã hội trong bối cảnh dịch bệnh vừa góp phần thúc đẩy kinh tế thông qua tiêu dùng.
Về xuất khẩu, việc này rõ ràng phụ thuộc vào sự phục hồi của kinh tế thế giới, trọng tâm là các đối tác lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… Tuy nhiên, việc “cởi trói” cho doanh nghiệp trong nước cũng rất cần thiết. Nếu kiểm soát dịch bệnh trong nước tốt, Việt Nam có thể đóng vai trò “hậu phương sản xuất” cho thế giới.
Các bộ ngành và địa phương phải khơi thông các thủ tục hành chính mạnh mẽ để giảm chi phí, giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Tôi thấy hải quan của ta kiểm soát ngặt nghèo quá mức. Ta cách ly người chứ không phải hàng hóa. Tôi thấy doanh nghiệp ca thán về thủ tục kiểm tra trước và sau thông quan khá nhiều. Tôi nói chuyện với nhiều doanh nghiệp, họ than thở về thủ tục thuế và hải quan lắm. Có nhiều khi đối tác không đòi hỏi đến mức ấy mà chính ta lại làm khó cho ta. Cứ kìm chân, trói tay như vậy thì làm sao tăng trưởng…
Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!
Tags:
(VNF) - Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, với việc ban hành đồng bộ 8 nghị định, Chính phủ khẳng định quyết tâm xây dựng một trung tâm tài chính phát triển nhanh, bền vững, có tính cạnh tranh và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng Bộ môn Thị trường Tài chính (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong năm 2026 không phải là quá sức với Việt Nam. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa mục tiêu này phụ thuộc quyết định vào chất lượng triển khai cải cách, từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế đến năng lực thực thi chính sách ở cấp vĩ mô và địa phương.
(VNF) - Được ví như một "Việt Nam thu nhỏ" với địa hình phức tạp và quy mô dân số đông, Thanh Hóa bước vào giai đoạn 2021 – 2025 với bộn bề thách thức trong việc đảm bảo an sinh xã hội tại khu vực miền núi "phên dậu". Thế nhưng, bằng tư duy quản trị quyết liệt và hiệu quả thực tế từ dòng vốn của 3 Chương trình Mục tiêu quốc gia, địa phương này đang tạo nên một kỳ tích giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, với việc ban hành đồng bộ 8 nghị định, Chính phủ khẳng định quyết tâm xây dựng một trung tâm tài chính phát triển nhanh, bền vững, có tính cạnh tranh và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.
