Không phải ngẫu nhiên, đề án tái cơ cấu Tổng công ty đường sắt Việt Nam (VNR), trong đó có sáp nhập 2 công ty đường sắt Hà Nội - Sài Gòn, được đưa ra từ năm 2018 đến nay chưa thể chốt lại. Trong khi đó, hoạt động của các doanh nghiệp thành viên ngành đường sắt ngày càng khó khăn và thu hẹp.
Theo bà Phùng Thị Lý Hà, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần vận tải đường sắt Hà Nội (Haraco), do ảnh hưởng của dịch Covid-19, công ty này dự kiến lỗ hơn 330 tỉ đồng trong năm 2020. Có thời điểm phải dừng gần như toàn bộ chạy tàu truyền thống, cũng như tàu khu đoạn địa phương. Ngay cả khi hết cách ly xã hội, thời điểm cao điểm nhất, doanh thu cũng chỉ đạt khoảng 52% so với cùng kỳ năm trước, bình quân chỉ hơn 30%.
“Có những đoàn tàu lâu nay chủ yếu khách nước ngoài, tới nay chưa có khách nên vẫn dừng hoạt động, như tuyến Hà Nội - Lào Cai/Đà Nẵng/Nha Trang…”, bà Hà cho hay.
Sau 5 tháng đầu năm, tổng doanh thu vận tải cả khách và hàng hóa của Haraco giảm 44% so với cùng kỳ năm 2019, trong đó, riêng doanh thu hành khách giảm tới 68%.
Tuy nhiên, khó khăn không chỉ do Covid-19, hoạt động vận tải của đường sắt Hà Nội, Sài Gòn cũng đã bộc lộ nhiều yếu điểm khi giẫm chân lên nhau trong những năm qua. Mô hình tổ chức hiện tại của đường sắt Việt Nam có 3 đơn vị kinh doanh phục vụ vận tải đường sắt gồm: Công ty Cổ phần vận tải đường sắt Hà Nội, Công ty Cổ phần vận tải đường sắt Sài Gòn, Công ty Cổ phần vận tải và thương mại đường sắt (Ratraco). Trong đó, 2 công ty cổ phần vận tải đường sắt Hà Nội và Sài Gòn kinh doanh cả vận tải hàng hóa và hành khách, trùng lặp và tự cạnh tranh lẫn nhau.
Hiện VNR đã báo cáo Bộ GTVT về chủ trương này và tờ trình Đề án tái cơ cấu 2 công ty cũng đã được gửi lên Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chờ phê duyệt.
Tính từ thời điểm tháng 7/2003, khi Chính phủ quyết định tách Cục Đường sắt làm nhiệm vụ quản lý nhà nước và Tổng công ty đường sắt hoạt động theo luật doanh nghiệp, doanh nghiệp này đã có 5 lần thay đổi cơ cấu hoạt động bên trong, tách - nhập các đơn vị thành viên.
Cụ thể, năm 2003, đường sắt thành lập 3 công ty vận tải, trong đó, 2 công ty vận tải hành khách (VTHK) và 1 công ty vận tải hàng hóa có đủ xí nghiệp thành viên đầu máy, toa xe, ga tàu, theo mô hình “cắt dọc”. Tới năm 2008, đường sắt lại thay đổi, tách 5 xí nghiệp đầu máy ra khỏi 3 công ty vận tải đường sắt.
Tháng 5/2010, đường sắt lại chuyển các xí nghiệp vận tải, các ga lớn từ Công ty TNHH MTV vận tải hàng hóa về 2 công ty VTHK. Chỉ 4 năm sau đó, tháng 4/2014, VNR tiếp tục sắp xếp lại mô hình vận tải, chấm dứt hoạt động của Công ty TNHH MTV vận tải hàng hóa đường sắt và Liên hiệp sức kéo đường sắt. Các đơn vị thành viên của 2 đơn vị này được sáp nhập vào 2 công ty VTHK đường sắt Hà Nội và Sài Gòn, hoạt động theo địa giới hành chính phía bắc và phía nam, lấy Đà Nẵng làm ranh giới. Bản thân 2 công ty VTHK này trong quá trình cổ phần hóa cũng phải “trả” phần hạ tầng đường sắt nhà ga về các chi nhánh khai thác đường sắt trực thuộc VNR quản lý. Các xí nghiệp đầu máy cũng giao về tổng công ty trực tiếp quản lý.
Dù chia tách nhiều lần, nhưng những vướng mắc căn cơ nhất của đường sắt trong nhiều năm lại chưa được giải quyết, đó là bộ máy lao động cồng kềnh, kém hiệu quả. Đường sắt vẫn duy trì quá nhiều doanh nghiệp công ích hoạt động bằng ngân sách, như các DN cầu đường, thông tin tín hiệu với lao động thủ công, trong khi lại chậm hiện đại hóa để cắt giảm lao động, tiết kiệm chi phí.
Câu hỏi đặt ra là nếu sáp nhập 2 công ty VTHK Sài Gòn và Hà Nội thành một công ty cổ phần vận tải đường sắt với hàng nghìn lao động và trải dài trên địa bàn 40 tỉnh thành, liệu có hiệu quả hơn việc duy trì mô hình như hiện nay? Bản thân đề án của VNR cũng cho rằng, việc cơ cấu lại 2 công ty vận tải có thể chưa tạo ra sự thay đổi lớn về doanh thu do những nút thắt về hạ tầng, nhưng sẽ cải thiện đáng kể hiệu quả kinh doanh của tổng công ty.
Trả lời Thanh Niên, nguyên một lãnh đạo đường sắt thừa nhận từ năm 2003 tới nay, dù đường sắt liên tục thay đổi mô hình hoạt động theo cả cắt dọc, cắt ngang, song vẫn chưa tìm ra được mô hình tối ưu.
“Cái khó của đường sắt không phải là chuyện các doanh nghiệp thành viên cạnh tranh lẫn nhau, mà là không cạnh tranh được với các lĩnh vực khác, thị phần đường sắt ngày càng thu hẹp lại. Mấu chốt không phải là chuyện phân chia anh nào quản lý khách, anh nào quản lý hàng hóa, mà là chuyện hạ giá thành, tăng chất lượng để kéo được khách hàng”, cựu lãnh đạo ngành đường sắt chia sẻ.
Theo TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, đường sắt hiện nay khó cạnh tranh trong VTHK với đường bộ và hàng không. Lợi thế của ngành đường sắt phải là vận tải hàng hóa khối lượng lớn với giá rẻ, song thị phần chính này cũng ngày càng bị thu hẹp. Ngành đường sắt cần tập trung cải tạo điểm yếu, xây dựng hệ thống logistics để đẩy mạnh vận tải hàng hóa, trong đó có hệ thống kho bãi, thu gom hàng hóa, kết nối với các phương thức vận tải khác, thay vì loay hoay với việc tái cơ cấu, sáp nhập nội bộ thiếu hiệu quả.
| Năm 1995, ngành đường sắt chiếm 7,9% tổng thị phần hàng hóa, đến năm 2019, thị phần vận tải hành khách xuống đến mức thấp nhất, chỉ với 0,2%, với 1,2% sản lượng vận tải hàng hóa. |
Tags:
(VNF) - Từ 2026, chuyển đất nông nghiệp, đất vườn, ao trong cùng thửa có đất ở sang đất ở chỉ phải nộp 30-50% phần chênh lệch tiền sử dụng đất, thay vì 100% như hiện nay.
(VNF) - Công ty cổ phần Hạ tầng GELEX làm chủ đầu tư dự án khu đô thị nhà ở thấp tầng ANmaison tại Hải Phòng thông qua công ty thành viên là Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu vật liệu Kim Trang.
(VNF) - Ngày 19/12/2025, UBND TP. HCM phối hợp với Tập đoàn Sun Group tổ chức Lễ khởi động Tổ hợp dự án tại phường Tây Nam và Phú An quy mô 724 ha, tổng mức đầu tư 51.160 tỷ đồng, gồm ba khu đô thị hiện đại (Đông An Tây, Bắc An Tây, Tây An Tây) và Cảng Tổng hợp An Tây.
(VNF) - Ngày 19/12/2025, tại Quần thể nghỉ dưỡng quốc tế Mường Hoa, lễ cất nóc dự án Sofitel Sapa Hotel & Residences đã chính thức diễn ra, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình hiện thực hóa tổ hợp nghỉ dưỡng hạng sang tại thung lũng Mường Hoa.
(VNF) - Sở Xây dựng TP. HCM vừa có văn bản thông báo dự án cao ốc An Khang với tên thương mại là A&K Tower tại phường An Phú đủ điều kiện được bán, cho thuê nhà hình thành trong tương lai.
(VNF) - Ngày 19/12, Công ty cổ phần Chương Dương (CDC) cùng liên danh các đối tác đã chính thức khởi động dự án nhà ở xã hội tại khu dân cư Nam cầu Cẩm Lệ với tổng vốn đầu tư 1.015 tỷ đồng.
(VNF) - Sáng 19/12, Tập đoàn Vingroup đồng loạt xúc tiến 11 dự án lớn trên toàn quốc. Đây là các dự án nền tảng trong lĩnh vực phát triển đô thị, hạ tầng, năng lượng xanh và công nghiệp nặng, góp phần tạo động lực tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai.
(VNF) - Ngày 19/12, hệ sinh thái đầu tư SGO Group chính thức khởi công dự án nhà ở xã hội SGO We City Hạ Long tại phường Hà Tu, tỉnh Quảng Ninh. Dự án đánh dấu bước đi đầu tiên của SGO Group trong chiến lược phát triển chuỗi nhà ở xã hội mang thương hiệu “SGO We City” trên phạm vi cả nước.
(VNF) - Dự án Khu đô thị ven vịnh Cam Ranh được triển khai tại phường Bắc Cam Ranh có diện tích trên 1.254ha, tổng mức đầu tư hơn 85.293 tỷ đồng.
(VNF) - Trong bối cảnh giá nhà nội đô Hà Nội neo cao và quỹ đất ngày càng khan hiếm, đất nền tách thửa, có sổ đỏ, pháp lý rõ ràng tại khu vực vùng ven đang thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư và người mua ở thực. Hạ tầng mở rộng, vốn đầu tư vừa phải và thanh khoản tốt đang trở thành lực đỡ khiến phân khúc này “nóng” trở lại.
(VNF) - Dự án nhà ở xã hội có tổng mức đầu tư khoảng 673 tỷ đồng dự kiến khởi công tại trung tâm phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị đang thu hút sự quan tâm của người dân địa phương trong bối cảnh nhu cầu nhà ở xã hội tại khu vực đô thị vẫn ở mức cao.
(VNF) - Sun Group khởi công loạt dự án gần 150.000 tỷ, Gia Lai gọi vốn khu đô thị Cát Hải Center 3.400 tỷ, Phú Thọ chấp thuận chủ trương dự án khu đô thị 1.400 tỷ đồng... là những tin tức đáng chú ý về bất động sản 19/12.
(VNF) - Ngày 18/12, Tổ công tác 1645 đã có buổi làm việc gỡ vướng mắc tại 5 dự án nhà ở nhằm tiến đến cấp giấy chứng nhận cho người mua nhà.
(VNF) - Sở Xây dựng TP. HCM vừa công bố 8 khu đất đã có hệ thống hạ tầng kỹ thuật, dự kiến xây nhà ở xã hội (NƠXH).
(VNF) - Giảm kỳ vọng lợi nhuận, chấp nhận cắt “tiền chênh”, nhiều nhà đầu tư chung cư tại Hà Nội đang tìm cách thoát hàng khi thị trường chững lại, lãi suất tăng và nguồn cung mới ồ ạt ra thị trường.
(VNF) - Tổ hợp căn hộ kết hợp thương mại dịch vụ Hoàng Gia Sông Hàn (VIHA ROYAL) do Công ty TNHH Xuân Lộc Thọ làm chủ đầu tư, có vốn hơn 3.223 tỷ đồng.
(VNF) - Dự án Khu đô thị Cát Hải Center được triển khai tại xã Cát Tiến với quy mô gần 68ha, tổng mức đầu tư hơn 3.400 tỷ đồng.
(VNF) - Theo kế hoạch năm 2025, cả nước khởi công mới 90 dự án với quy mô trên 96.600 căn, dự kiến có 18 địa phương đạt hoặc vượt chỉ tiêu được giao; 13 địa phương không có khả năng hoàn thành chỉ tiêu.
(VNF) - Dự án Khu đô thị Chu Lai được triển khai tại xã Núi Thành có diện tích hơn 188ha, tổng vốn đầu tư của dự án hơn 15.267 tỷ đồng.
(VNF) - Vingroup khởi công dự án nghỉ dưỡng suối khoáng 650ha tại Tuyên Quang, Nam Long ra hàng biệt thự đảo Đại Phước... là những tin tức đáng chú ý về bất động sản 18/12.
(VNF) - Giữa làn sóng phát triển mạnh mẽ của thị trường bất động sản nghỉ dưỡng, Pearl Residence khẳng định vị thế tiên phong với dấu ấn khác biệt từ dịch vụ quản lý vận hành bởi Savills Việt Nam, cùng hệ thống tiện ích toàn diện, mang lại trải nghiệm sống trọn vẹn, tiện nghi và bền vững.
(VNF) - Tập đoàn Vingroup chính thức khởi công Khu đô thị nghỉ dưỡng và tổ hợp khu thể dục thể thao - sân golf tại phường Mỹ Lâm, tỉnh Tuyên Quang.
(VNF) - Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các địa phương chủ động bố trí đất đai, nguyên vật liệu, thiết lập luồng xanh giải quyết thủ tục hành chính, giải quyết ngay các vướng mắc để phát triển nhà ở xã hội.
(VNF) - TP. HCM vừa ban hành Quyết định phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 đối với Khu đô thị đại học quốc tế tại xã Xuân Thới Sơn.
(VNF) - UBND tỉnh Lâm Đồng vừa có thông báo thu hồi toàn bộ diện tích đất đã giao, cho thuê và cho phép Công ty Sài Gòn Đại Ninh chuyển mục đích sử dụng đất do vi phạm pháp luật về đất đai.
(VNF) - Từ 2026, chuyển đất nông nghiệp, đất vườn, ao trong cùng thửa có đất ở sang đất ở chỉ phải nộp 30-50% phần chênh lệch tiền sử dụng đất, thay vì 100% như hiện nay.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.
