Thế mạnh 44 tỷ USD của Việt Nam suy giảm: Chuyển đổi để vượt qua thách thức
TS Bùi Duy Tùng -
19/08/2023 17:45 (GMT+7)
(VNF) - Xanh hoá và số hoá không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu bắt buộc để dệt may Việt Nam phát triển bền vừng và duy trì được thế mạnh cạnh tranh.
Thách thức cạnh tranh trên trường quốc tế
Thời gian qua, ngành dệt may được giới chuyên gia đánh giá có sự phát triển khá nhanh và đạt nhiều kết quả tích cực.
Nếu như năm 2001 xuất khẩu dệt may cả nước chỉ đạt 1,96 tỷ USD, thì đến năm 2015 đã là 27 tỷ USD, năm 2021 vượt lên 40,4 tỷ USD. Gần đây nhất, năm 2022, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt 44 tỷ USD.
TS Bùi Duy Tùng, giảng viên Kinh tế - Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam
Tuy nhiên, theo báo cáo từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), trong nửa đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 18,6 tỷ USD, giảm 17,6% so với cùng kỳ năm trước.
Mặt khác, theo thống kê của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), dệt may Việt Nam chiếm khoảng 5,7% thị phần toàn cầu, trong khi Bangladesh nhỉnh hơn với 6,5%, cho thấy đây là thương trường cạnh tranh khốc liệt, nơi các quốc gia khác cũng đang nỗ lực hết sức để gia tăng thị phần.
Ngành dệt may hiện nay đang dịch chuyển theo hướng xanh hóa, tập trung mạnh vào sản xuất nguyên liệu thô từ các nguồn tái chế hoặc hữu cơ. Người tiêu dùng, các thương hiệu và cơ quan quản lý ngày càng yêu cầu các sản phẩm phải được sản xuất theo cách thân thiện với môi trường. Cú chuyển mình này đang thúc đẩy những thay đổi đáng kể trong ngành và các công ty không thích ứng kịp có nguy cơ bị tụt hậu.
Việc triển khai các hoạt động bền vững không chỉ nhằm đáp ứng những yêu cầu mới này mà còn giúp nắm bắt các cơ hội chiến lược như đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu, hiệu quả và tiết kiệm chi phí cũng như thu hút đầu tư.
Để đáp ứng những yêu cầu kể trên, ngành dệt may Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ xanh, áp dụng các phương thức bền vững và đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng của họ. Theo đó, cần hợp tác chặt chẽ với các bên liên quan, bao gồm chính phủ, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng, để đảm bảo tiếp cận bền vững một cách toàn diện, cụ thể:
Thứ nhất, về hỗ trợ tài chính và ưu đãi: Việc chuyển đổi theo hướng bền vững đòi hỏi cam kết tài chính đáng kể từ các doanh nghiệp. Để giảm bớt gánh nặng này và tạo điều kiện cho sự chuyển đổi xanh của ngành, chính phủ cần thiết lập các cơ chế hỗ trợ tài chính, bao gồm việc cấp tài trợ, cho vay lãi suất thấp và ưu đãi thuế đối với các doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư vào những công nghệ bền vững và phương thức thân thiện với môi trường. Thông qua việc hỗ trợ tài chính, chính phủ có thể hướng đến mục tiêu làm cho tính bền vững trở thành lựa chọn khả thi và hấp dẫn cho nhiều doanh nghiệp trong ngành.
Thứ hai, về hỗ trợ nghiên cứu và phát triển: Nhằm thúc đẩy việc phát triển các vật liệu và công nghệ bền vững mới, chính phủ cần hợp tác cùng các hiệp hội chuyên ngành để thực hiện các dự án nghiên cứu sáng tạo và đổi mới. Các dự án nghiên cứu tập trung vào những phương án thân thiện với môi trường sẽ có cơ hội nhận được tài trợ cao.
Thứ ba, về khuyến khích nhập khẩu công nghệ sạch: Nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi theo hướng bền vững, chính phủ nên khuyến khích nhập khẩu công nghệ sạch, công nghệ cao và công nghệ tái tạo. Điều này có thể thực hiện thông qua giảm thuế quan hoặc ưu đãi khác. Bằng cách nới lỏng việc mua lại các công nghệ bền vững tiên tiến, các doanh nghiệp sẽ có thể tiếp cận những công cụ thiết yếu cần thiết nhằm củng cố phương thức sản xuất thân thiện với môi trường.
Thứ tư, về phát triển các khu công nghiệp bền vững: Cần theo đuổi chiến lược xây dựng một số khu công nghiệp dệt may lớn với chính sách ưu đãi cho các dự án quy mô lớn của các nhà đầu tư uy tín, sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, đảm bảo tuân thủ các quy định về môi trường. Những khu vực này cần có hệ thống xử lý nước thải phù hợp và phải tuân thủ tất cả các quy định về môi trường.
Giải pháp phát triển bền vững
Ngành dệt may đang tập trung vào các phương pháp sản xuất bền vững và chuyển đổi số. Những chiến lược này không chỉ phù hợp với xu hướng bền vững toàn cầu mà còn cải thiện hiệu suất và giảm chi phí.
Để đảm bảo mục tiêu đặt ra, VITAS cần đảm nhận vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cải tiến công nghệ của tất cả các doanh nghiệp dệt may trong nước nhằm đáp ứng tiêu chuẩn xanh của các quốc gia phát triển.
Đầu tiên, VITAS đại diện cho lợi ích của ngành dệt may Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên. Họ có khả năng tương tác với các cơ quan chính phủ, tổ chức quốc tế và các đối tác liên quan để đưa ra các yêu cầu, thể hiện quan ngại và đề xuất giải pháp cho việc thay đổi công nghệ. VITAS còn đóng vai trò trong việc phổ biến thông tin, kỹ thuật, kinh nghiệm về các tiêu chuẩn xanh và thay đổi công nghệ đến các doanh nghiệp dệt may. Họ có thể tổ chức các phiên họp, hội thảo, đào tạo và tập huấn để cung cấp thông tin mới nhất, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các yêu cầu và quy định.
Hơn nữa, VITAS cũng có thể hỗ trợ doanh nghiệp dệt may trong việc tiếp cận các nguồn tài chính và công nghệ cần thiết để chuyển đổi công nghệ thành công. Bằng cách hợp tác với các tổ chức tài trợ, ngân hàng và đối tác, VITAS có thể phát triển các chương trình tài trợ và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp để họ có thể nắm bắt được các công nghệ tiên tiến.
Thêm vào đó, VITAS có thể tham gia đàm phán và tham vấn với các đối tác quốc tế và chính phủ. VITAS có tầm ảnh hưởng lớn đến việc ban hành chính sách và quy định, từ đó tạo ra môi trường thuận lợi cho những tiến bộ công nghệ và thực hiện các tiêu chuẩn xanh.
VITAS còn có năng lực tạo ra mạng lưới liên kết và hợp tác với các đối tác trong và ngoài ngành dệt may, bao gồm các nhà cung cấp nguyên liệu, nhà sản xuất công nghệ, tổ chức nghiên cứu và các hiệp hội khác. Việc trao đổi thông tin và chia sẻ kinh nghiệm cho phép doanh nghiệp học hỏi lẫn nhau, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và và tìm kiếm cơ hội hợp tác.
Gần đây, VITAS cũng đã đề xuất một chương trình phát triển bền vững, nhấn mạnh đến sự cần thiết của các chính sách hỗ trợ đặc biệt, chẳng hạn như giảm thuế và cơ chế tiếp cận vốn vay. Hỗ trợ từ Chính phủ là vô cùng quan trọng cho phép doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, máy móc và thiết bị cần thiết cho sản xuất bền vững.
Mặc dù đang phải đối mặt với nhiều thách thức đáng kể, việc các đối tác quốc tế ngày càng quan tâm cũng như khả năng thích ứng của ngành gần đây tăng cao cho thấy ngành dệt may vẫn còn cơ hội để vượt qua thách thức. Việc đa dạng hóa thị trường tập trung vào tính bền vững và sự hỗ trợ từ chính phủ có thể góp phần vào tiềm năng phục hồi và tăng trưởng trong xuất khẩu dệt may Việt Nam vào nửa cuối năm nay.
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.