TS. Cấn Văn Lực nói:
"Các số liệu thống kê cho thấy, năm 1993 ở Việt Nam, tín dụng phi chính thức chiếm khoảng 60-70% tổng tín dụng nền kinh tế. Đến 2006, tín dụng phi chính thức còn 16-20% - tỷ lệ này khá phù hợp, vì một nghiên cứu theo tôi biết cũng khoảng 20%.
Số liệu hiện nay ước tính quy mô của tín dụng phi chính thức khoảng 15-20% tổng tín dụng của nền kinh tế. Trong đó, quy mô “tín dụng đen” chiếm khoảng 30-35% tổng tín dụng phi chính thức, tương đương 6-8% tổng dư nợ nền kinh tế, khoảng 400.000-500.000 tỷ đồng. Quy mô không quá lớn nhưng hệ lụy rất lớn.
Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện đang có nhiều cách hiểu không đúng về “tín dụng đen”. Trong nền kinh tế, có 2 loại tín dụng là chính thức và phi chính thức. Phi chính thức là khái niệm rất rộng (vay bạn bè, người thân, vay các công ty, vay cầm đồ, vay ở tổ chức tài chính vi mô…) và “tín dụng đen” chỉ là một phần nhỏ trong đó. Ở Việt Nam vẫn hay cho đen là nghĩa xấu, nên khi hình dung về “tín dụng đen” mọi người hay có cái nhìn xấu, không tốt.
Thực tế, các tổ chức tài chính ở Việt Nam hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu vay tài chính của người dân, từ đấy phát sinh ra tín dụng phi chính thức, thậm chí “tín dụng đen”. Rủi ro và hệ lụy của “tín dụng đen” rất cao cho cả phía người cho vay (khó thu hồi nợ), người đi vay (lãi suất cao, có nguy cơ vỡ nợ) và rủi ro về mặt pháp lý (rất khó giải quyết).
Trong nhiều trường hợp, chủ nợ sẽ tìm cách để thu hồi số tiền đã cho vay bằng cách siết nợ, thậm chí đe dọa, sử dụng luật rừng để giải quyết, thu hồi nợ. Ở tầm vĩ mô, “tín dụng đen” còn gây ra những rủi ro và hệ lụy cho xã hội, làm ảnh hưởng xấu hình ảnh môi trường tài chính của Việt Nam trong mắt quốc tế".
- Làm thế nào để người dân có thể dễ dàng nhận diện và phân biệt được “tín dụng đen” với phi chính thức, thưa ông?
“Tín dụng đen” có một số đặc điểm dễ nhận biết. Một là cho vay quen biết giữa các cá nhân. Hai là có địa lý gần nhau, chủ yếu xảy ra ở nông thôn. Ba là không theo chuẩn mực nào, chủ yếu là vay nóng. Bốn là thủ tục cực kỳ đơn giản, mọi lúc, mọi nơi, mọi yêu cầu, linh hoạt. Năm là món vay thường nhỏ. Sáu là tài sản đảm bảo cực kỳ đa dạng (có thể ti vi tủ lạnh, sổ đỏ...). Bảy là có thể gia hạn nếu cần. Tám là cực kỳ rủi ro.
Còn về hình thức, “tín dụng đen” thường có 2 loại chính. Một là cho vay tiền gộp, nghĩa là ngắn hạn, yêu cầu trả gốc và lãi hàng ngày. Hai là vay nóng, trả lãi theo ngày, trả nợ gốc vào một thời điểm ấn định, loại này cực kỳ rủi ro vì lãi suất cao. Vay gộp lãi suất hiện nay khoảng 60-70%, trong khi vay nóng lên hơn 100%.
Ảnh minh họa
- Có ý kiến cho rằng, sở dĩ “tín dụng đen” có dư địa để phát triển do hành lang pháp lý của ta còn nhiều kẽ hở. Quan điểm của ông thế nào?
Trong Bộ luật Dân sự 2015, theo Điều 468 trần lãi suất 20%, nhưng cũng có mở ngoặc trừ khi luật chuyên ngành có quy định khác. Luật chuyên ngành ở đây là Luật Các tổ chức tín dụng. Thực tế, nhiều ngân hàng hay công ty tài chính vẫn áp dụng luật này vì nó cho phép thỏa thuận về trần lãi suất không bị xem là vi phạm.
Thí dụ, cho vay tiêu dùng hiện nay có lúc 40-45% nhưng không vi phạm luật. Ngoài ra, trong Bộ luật Hình sự có điều khoản quy định tội cho vay nặng lãi nếu gấp 5 lần 20% (tức 100%) bị xem là vi phạm, và mức thu lợi bất chính 30-100 triệu đồng sẽ bị xử phạt, cả phạt hành chính và giam giữ.
Tuy nhiên, trong khi luật chuyên ngành lại có điều khoản quy định cho phép thỏa thuận về lãi suất. Do đó khi áp dụng Bộ luật Hình sự lại vướng vào luật chuyên ngành.
- Để ngăn chặn “tín dụng đen” cần có những giải pháp gì, thưa ông?
Đối với “tín dụng đen”, rất khó tìm ra khuôn mẫu để áp dụng mô hình quốc tế để xử lý, vì quy mô, bản chất, mức độ, diễn biến, văn hóa của mỗi nước khác nhau. Thí dụ có nước đặt ra mức lãi suất trần, khi bên cho vay vượt qua mức lãi suất đó sẽ bị xử lý.
Có nước lại để lãi suất tự do, tức tuân theo quy luật cung - cầu, lãi suất do thỏa thuận giữa bên vay và bên cho vay, trừ khi dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng khác, lúc đó cơ quan chức năng mới can thiệp.
Đối với Việt Nam, để ngăn chặn “tín dụng đen” cần có giải pháp đồng bộ từ nhiều bộ, ngành, cơ quan chức năng có liên quan, không chỉ riêng của ngành ngân hàng hay công an. Giải pháp quan trọng đầu tiên là tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng của người dân, doanh nghiệp; thực hiện tốt quy định của Chính phủ về tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển tài chính số, ngân hàng số…
Bên cạnh đó, phải tăng giáo dục tài chính, nâng cao hiểu biết của người dân về các dịch vụ, giúp họ tìm đến tín dụng phi chính thức thay vì “tín dụng đen”. Ngoài ra, hạn chế tội phạm liên quan cho vay nặng lãi, hoàn thiện hệ thống pháp luật, điều này cần sự phối hợp của các cơ quan bộ ngành liên quan.
- Xin cảm ơn ông.
| Cần đẩy mạnh phát triển các kênh thị trường vốn, đặc biệt tài chính vi mô để đáp ứng nhu cầu của người dân. Không nên coi tín dụng phi chính thức là xấu, vì người dân vẫn có nhu cầu và chúng ta cũng cần có nguồn cung. Cần phải bóc tách ra, cái nào “tín dụng đen” ngăn chặn, cái nào đáp ứng nhu cầu chính đáng nên khuyến khích. |
Tags:
(VNF) - Sau khi giao dịch hoàn tất, Tập đoàn Tài chính sẽ tập trung trọn vẹn nguồn lực vào việc phục vụ khách hàng tại Việt Nam thông qua hoạt động kinh doanh cốt lõi tại Manulife Việt Nam.
(VNF) - Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) đề nghị các doanh nghiệp bảo hiểm hội viên tích cực tăng cường công tác thẩm định, xác minh thiệt hại và sớm giải quyết quyền lợi bảo hiểm cho người tham gia.
(VNF) - Ngày 22/11, hơn 1.000 người dân Hải Phòng đã có mặt tại Cung Văn hóa Thể thao Thanh Niên để tham gia ngày hội “Sống Khỏe Mỗi Ngày 2025” do Manulife Việt Nam phối hợp cùng Hội Thầy thuốc Trẻ Việt Nam tổ chức.
(VNF) - Dù bảo hiểm nhân thọ mang lại nhiều ích lợi, nhưng không ít người nhận được lời khuyên rằng: Không nên mua bởi một số một số “mặt trái” không phải ai cũng chấp nhận.
(VNF) - Đó là thông điệp của các doanh nghiệp bảo hiểm tại Hội nghị Định phí bảo hiểm Việt Nam 2025 với chủ đề “Khôi phục niềm tin, tái định nghĩa bảo hiểm” (Rebuild Trust, Redefine Insurance), khẳng định vai trò của bảo hiểm trong kỷ nguyên mới.
(VNF) - Doanh nghiệp bảo hiểm gửi thông báo: Vì lý do kê khai không đúng về tình trạng lịch sử bệnh lý đã làm sai lệnh quyết định nhận bảo hiểm. Do đó, công ty buộc phải huỷ bỏ quyền lợi hợp đồng, đồng thời tăng mức phí tham gia của sản phẩm chính.
(VNF) - Dù các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ liên tiếp ra mắt sản phẩm mới, chuyên biệt nhưng thị trường vẫn chưa có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên, chuyên gia tin bảo hiểm nhân thọ sẽ sớm tốt lên.
(VNF) - Từ ngày 1/1/2026, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất sẽ tăng, do mức lương tối thiểu vùng được điều chỉnh theo đúng quy định Luật Bảo hiểm Xã hội.
(VNF) - Ông Lê Xuân Bách – Phó Tổng Giám đốc PTI cho biết, bảo hiểm không chỉ đơn giản là chi trả tiền bồi thường, mà còn ở sự chia sẻ, đồng hành trong mọi tình huống khi khách hàng gặp khó khăn nhất.
(VNF) - Công an tỉnh Phú Thọ cho biết, vừa triệt phá đường dây tự đục vỡ xương khớp, hợp thức hoá hồ sơ bệnh án nhằm trục lợi bảo hiểm nhân thọ với số tiền hơn 6 tỷ đồng.
(VNF) - Các doanh nghiệp bảo hiểm cho biết, khi còn đang giám định thiệt hại do cơn bão số 12 đã liên tiếp ghi nhận thêm tổn thất hàng trăm tỷ đồng do cơn bão số 13. Bão chồng bão khiến số tiền bồi thường ước hàng ngàn tỷ đồng.
(VNF) - Theo chuyên gia, nguyên nhân khiến có tỷ lệ bồi thường bảo hiểm bắt buộc xe máy rất thấp, người dân gần như không nhận được lợi ích đến từ cả 3 bên gồm: Cơ quan quản lý, người dân và doanh nghiệp bảo hiểm.
(VNF) - Theo Thông tư 41/2025/TT-NHNN, tổng hạn mức giao dịch của một khách hàng tại một tổ chức cung ứng ví điện tử được phép tăng lên tối đa 300 triệu đồng/tháng đối với các giao dịch thanh toán một số dịch vụ thiết yếu.
(VNF) - Nhiều đại biểu quốc hội cho rằng, bảo hiểm xe máy bắt buộc khi triển khai thực tế không hiệu quả và đề xuất bỏ loại hình này.
(VNF) - Các doanh nghiệp bảo hiểm ghi nhận thiệt hại chủ yếu ở nghiệp vụ xe cơ giới và tài sản kỹ thuật, với tổng giá trị bồi thường ước tính lên tới hàng chục tỷ đồng.
(VNF) - Trước ý kiến của nhiều đại biểu cho rằng, bảo hiểm “đóng tiền vào thì dễ, rút ra lại rất khó”, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, ông đã từng tham gia bảo hiểm, khi đáo hạn muốn là rút tiền ra được ngay và các công ty phải trả tiền theo quy định.
(VNF) - Từ sau giai đoạn tăng trưởng nóng, các công ty tài chính tiêu dùng đã bước vào quá trình tái cấu trúc sâu rộng, giúp danh mục cho vay trở nên cân bằng hơn.
(VNF) - Sau đợt mưa bão liên tiếp vừa qua, hàng loạt xe ô tô bị ngập nặng, gây ra thiệt hại nghiêm trọng. Đáng chú ý, có hồ sơ bồi thường cho thấy chi phí sửa chữa đã lên đến 90% giá trị chiếc xe, khiến nhiều chủ xe đứng trước nguy cơ mất trắng tài sản.
(VNF) - Sự dịch chuyển mạnh mẽ của tầng lớp trung lưu tại Việt Nam đang mở ra một kỷ nguyên mới: người Việt không chỉ mong muốn “đủ sống”, mà còn khao khát nâng tầm chất lượng sống, bảo vệ thành quả và chuẩn bị vững vàng cho tương lai của thế hệ kế tiếp. Song song với đó, những khoảng trống bảo vệ ngày càng rõ nét, khi những rủi ro bất ngờ vẫn có thể ảnh hưởng đến kế hoạch tài chính tưởng chừng đã vững vàng.
(VNF) - Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, nếu người lao động chậm đóng bảo hiểm xã hội sau 60 ngày dù đã có văn bản đôn đốc sẽ bị coi là trốn đóng và hành vi này nặng nhất có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
(VNF) - Nước lũ ở Huế lên quá nhanh khiến hàng trăm xe ô tô trong thành phố ngập qúa bánh xe, trong đó có rất nhiều phương tiện nước đã tràn vào trong xe, gây hư hỏng nặng.
(VNF) - Ông Lê Xuân Bách - Phó Tổng Giám đốc PTI cho rằng, việc các doanh nghiệp bảo hiểm nỗ lực trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng sau mỗi đợt thiên tai bão lũ cũng góp phần "neo" giữ niềm tin của người dân đối với bảo hiểm.
(VNF) - Trước những thiệt hại nặng nề của nền kinh tế gây ra bởi bão lũ trong hơn một năm vừa qua, các công ty bảo hiểm cũng đã nhanh chóng xác minh tổn thất, chi trả bồi thường sớm giúp các doanh nghiệp có ngay nguồn tài chính để tái thiết sản xuất.
(VNF) - Việc đưa ví điện tử vào nội dung của Luật Bảo hiểm Tiền gửi được xem là bước cần thiết nhằm đảm bảo an toàn cho người dùng, trong bối cảnh giao dịch tài chính số ngày càng phổ biến.
(VNF) - Nếu muốn dòng vốn bảo hiểm thực sự trở thành một “trụ cột ổn định” của nền kinh tế, Việt Nam cần đi song hành trên cả hai hướng: mở rộng nền khách hàng tham gia bảo hiểm và nâng cấp môi trường đầu tư cho các doanh nghiệp bảo hiểm.
(VNF) - Sau khi giao dịch hoàn tất, Tập đoàn Tài chính sẽ tập trung trọn vẹn nguồn lực vào việc phục vụ khách hàng tại Việt Nam thông qua hoạt động kinh doanh cốt lõi tại Manulife Việt Nam.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
