(VNF) - VietnamFinance xin giới thiệu bài viết của ông Nguyễn Quang Thạch, người khởi xướng chương trình Sách hóa nông thôn, sau chuyến trải nghiệm Ấn Độ gần đây.
Đền Lotus ở New Delhi, Ấn Độ
Ấn Độ là quốc gia xấu xí trong mắt nhiều người Việt Nam bởi các thông tin về hiếp dâm, giết phụ nữ, trẻ thất học và nghèo đói xuất hiện tần suất cao trên báo chí và mạng xã hội Việt Nam.
Các phật tử hành hương về nơi Đức Phật giác ngộ, nơi Người truyền pháp và nơi Người vãng sinh thường chia sẻ về sự nghèo đói của người dân ở đó, đặc biệt là nhiều người ăn xin.
Ấn Độ cũng là nơi có nhiều thành phố ô nhiễm hàng đầu thế giới như Mumbai, New Deli. Ấn Độ là nơi từng được cho là ít nhà vệ sinh nhất trên thế giới.
Ấn Độ có hơn 1,35 tỷ dân, đông thứ hai thế giới. Hơn 30 % dân số Ấn Độ là người nghèo. Hơn 200 triệu trẻ em chưa sở hữu một cuốn sách vì giá sách.
Phân biệt đẳng cấp (castism) là vấn đề tồn tại hàng ngàn năm ở Ấn Độ. Tầng lớp thấp nhất là dalit, nghèo khổ và thiếu nhiều cơ hội để vươn lên cao hơn.
Các thông tin trên, đủ cho chúng ta thấy một Ấn Độ có nhiều nan đề. Vậy họ có lối thoát không? Họ có thể trở thành cường quốc bởi sức mạnh kinh tế, chính trị, có vị thế trên trường quốc tế và góp phần giữ vững an ninh ở Châu Á trong những thập kỷ tới hay không? Là người hoạt động xã hội trong lĩnh vực thư viện, tôi quan tâm đến chính trị, tôn giáo, giáo dục, đặc biệt là VỐN XÃ HỘI của Ấn Độ và góc nhìn như dưới đây.
Một quốc gia muốn lớn mạnh, hiển nhiên rằng, là sự tổng hợp nhiều nguồn lực gồm: (i) đội ngũ trí thức định dạng và dẫn dắt xã hội; (ii) triết lý giáo dục và hệ thống giáo dục tương ứng; (iii) hệ thống chính trị cạnh tranh và tự do báo chí; (iv) tầng lớp trung lưu hành động xây dựng quốc gia; và (v) xã hội dân sự lớn mạnh. Dù Ấn Độ đã và đang gặp nhiều nan đề, tôi vẫn thấy họ có đủ vốn liếng để trở thành cường quốc đáng tin cậy trong thế kỷ 21 và lâu dài hơn.
Trí thức định dạng và dẫn dắt xã hội: Trong thế kỷ 20, nhân loại có một nhà đấu tranh mà nhà vật lý vĩ đại Albert Einstein đã nhận xét rằng “Ông ấy là nhà đấu tranh vĩ đại nhất trong mọi thời đại, Gandhi”. Đúng vậy, bằng phương pháp bất bạo động, bất hợp tác, bác ái, dân tộc tự cường, Gandhi đã dẫn dắt mọi tầng lớp nhân dân Ấn Độ giành được độc lập từ nước Anh mà mất rất ít sinh mạng.
Ngày nay, nhân loại vẫn khắc ghi hình ảnh của Gandhi và người dân Ấn Độ đi bộ đòi muối với hành trình gần 400 km. Giá trị hơn, nhiều nhà lãnh đạo phong trào dân sự trên thế giới đã học hỏi và áp dụng phương pháp của Gandhi để tạo ra những thay đổi trong xã hội mà không cần đến đổ máu. Để có một Gandhi vĩ đại, đất nước Ấn Độ đã trải qua một quá trình dài dung dưỡng và lũy tích giá trị của tiền nhân. Những tiền nhân đó là những người khai sinh ra các tôn giáo như Hindu, Đạo Phật, Kỳ na giáo, là vị vua phổ biến Đạo Phật như Asoka, là đại thi hào Targore ảnh hưởng rộng lớn đến nhiều trí thức thế kỷ 20. Trí thức đã đưa vào lòng đại chúng tinh thần bất bạo động, bác ái, cân bằng sinh thái.
Triết lý giáo dục và hệ thống giáo dục tương ứng: Kế thừa hệ giá trị trong tôn giáo và từ những nhà tư tưởng như Targore, Gandi, triết lý giáo dục của Ấn Độ là phi bạo lực, bác ái, cân bằng sinh thái. Theo Gandhi “Giáo dục là nuôi dưỡng sự toàn thiện nhất về thể chất, tri thức và tâm linh trong con trẻ và người lớn". Tuyên ngôn này đi qua mọi thời đại và giá trị với mọi thế hệ và mọi xã hội. Tư tưởng của Gandhi là kế thừa hệ tư tưởng lũy tích nhiều ngàn năm trong tôn giáo Ấn Độ. Đơn cử, tư tưởng xem thế giới là ngôi nhà chung được đúc kết bởi hai từ cổ ‘Vasudhaiva Kutumbakam’. Tuy nhiên, cấu trúc phân biệt đẳng cấp kéo dài nhiều ngàn năm đã và đang là rào cản phát triển của Ấn Độ. Sự phân tầng đẳng cấp đã biến tầng lớp hạ đẳng không thể ngóc đầu dậy. Vậy chính phủ Ấn Độ đang làm những gì để xóa bỏ chế độ phân biệt đẳng cấp?
Hệ thống chính trị cạnh tranh và tự do báo chí: Hiện Ấn Độ có 8 đảng lớn tham chính trên quy mô quốc gia và nhiều đảng cấp bang có đăng ký. Hệ thống chính trị dân chủ đã tạo nền tảng cho thủ tướng Modi đương nhiệm, vốn xuất thân thuộc tầng lớp thứ 3 trong xã hội Ấn Độ, đã dẫn dắt đảng của ông tranh cử thành công vào năm 2014. Thế giới đã gọi Ấn Độ là nền dân chủ lớn nhất hành tinh bởi những thành công trong gần hai thập niên qua. Nhờ tự do báo chí của nền chính trị dân chủ, các nan đề của xã hội được công bố rộng rãi, tinh thần hiến pháp được truyền tải đến đại chúng để xóa dần chế độ phân biệt đẳng cấp, xã hội dân sự thấm dần trong đời sống xã hội, tỷ lệ người nghèo đã giảm xuống trong hai thập niên qua. Theo dự báo, tầng lớp trung lưu sẽ chiếm 41% dân số Ấn Độ vào năm 2025 với khoảng 580 triệu người.
Tầng lớp trung lưu hành động xây dựng quốc gia: Ấn Độ từng là thuộc địa của Anh nhưng nhà đấu tranh vĩ đại Gandi, trí thức và tầng lớp trung lưu dẫn dắt số đông giành lại độc lập bằng phương pháp bất bạo động. Ngày nay, tầng lớp trung lưu Ấn Độ luôn hướng tới người nghèo bởi chính họ và cha mẹ họ đã trải qua những giai đoạn đói nghèo và họ đã nỗ lực thoát nghèo. Họ đồng cảm với sự thiếu thốn và khổ đau của những người nghèo và hỗ trợ hào phóng khi đồng bào gặp thiên tai. Nhiều người trẻ thuộc tầng lớp trung lưu và giàu có đã thành những người tiên phong về các ngôi làng lan truyền các giá trị của giáo dục đến cộng đồng cũng như làm cho người làng quê hiểu rõ những chương trình của chính phủ dành cho giáo dục tiểu học, trung học cơ sở và các bậc học cao hơn.
Nhiều thanh niên trung lưu xuất thân nông thôn đã tình nguyện về làng quê hướng nghiệp học sinh cũng như giúp các em thấy các cơ hội trong tương lai. Hơn thế nữa, họ còn huấn luyện học sinh nông thôn tham gia các kỳ thi tiến tới các bậc học cao hơn và có được cơ hội học tập ở các trường hàng đầu trên khắp Ấn Độ.
Xã hội dân sự: Là một quốc gia dân chủ, tự do báo chí, tầng lớp tinh hoa liền mạch trong hàng ngàn năm cùng với tầng lớp trung lưu có tôn giáo dẫn dắt, Ấn Độ ngày càng lớn mạnh. Chẳng hạn, hiện tại có nhiều nhóm chung tay giải quyết nạn đói sách ở nông thôn Ấn Độ như Pratham Books, Gyan-Kye đã mang cơ hội đọc sách cho hơn 50 triệu trẻ em nông thôn Ấn Độ.
Từ 5 nhóm vốn trên, ngày nay, chúng ta thấy những công ty hàng đầu toàn cầu được lãnh đạo bởi những CEO sinh ra ở Ấn Độ hoặc người gốc Ấn Độ. Các kỹ sư, bác sĩ, nhà kinh tế, nhà khoa học Ấn Độ là đội ngũ được tuyển dụng nhiều hơn trong các công ty tư nhân và tổ chức chính phủ trên toàn cầu. Ấn Độ là quốc gia có giải Nobel đứng thứ 3 Châu Á.
Ngoài 5 nhóm vốn trên, các biểu thị mặt ngoài dưới đây mà tôi thấy ở thành phố Pune, bang Marahastra, phần nào cho thấy một Ấn Độ văn minh trong tương lai.
1. Các quán ăn cấm bán rượu bia. Tất cả các cửa hàng rượu bia phải có giấy phép hoạt động. 40 năm qua, bang Marahashtra không cấp bất cứ giấy phép bán rượu nào.
2. Tắc đường, một số người dựng xe của họ bên vệ đường, tình nguyện phân luồng, tư vấn những người khác chọn hướng đi tốt nhất.
3. Chó hoang nhiều trên đường phố và hiền từ. Người ta đối xử với chó như bạn.
4. Cử nhân, kỹ sư, công nhân kỹ thuật có năng lực tiếng Anh làm việc toàn cầu.
5. Trẻ em được học thiền và yoga từ tiểu học.
6. Đi chợ, đi siêu thị, xe máy và ô tô không phải gửi. Ban đêm, người dân không cần đưa xe vào nhà và không cần khóa.
7. Nhiều người dân thường xuyên biểu tình nếu chính quyền địa phương lạm quyền, tham nhũng.
(VNF) - Trao đổi với VietnamFinance, TS. Vũ Hoàng Linh - Chuyên gia kinh tế, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, đã đến lúc cần nhìn lại đào tạo nghề không phải như một hoạt động hỗ trợ đơn lẻ, mà như một mắt xích then chốt trong chiến lược phát triển sinh kế bền vững.
(VNF) - Từ những lớp học nghề đỏ đèn đến tận đêm khuya, đến dòng công nhân trẻ nối nhau vào Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh đang chứng kiến cuộc “lột xác” lớn nhất 10 năm: chuyển từ lao động phổ thông sang lực lượng lao động kỹ thuật. Một hành trình bắt đầu từ nông thôn, nhưng đang làm thay đổi cả bản đồ việc làm của tỉnh.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng Bộ môn Thị trường Tài chính (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong năm 2026 không phải là quá sức với Việt Nam. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa mục tiêu này phụ thuộc quyết định vào chất lượng triển khai cải cách, từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế đến năng lực thực thi chính sách ở cấp vĩ mô và địa phương.
(VNF) - Được ví như một "Việt Nam thu nhỏ" với địa hình phức tạp và quy mô dân số đông, Thanh Hóa bước vào giai đoạn 2021 – 2025 với bộn bề thách thức trong việc đảm bảo an sinh xã hội tại khu vực miền núi "phên dậu". Thế nhưng, bằng tư duy quản trị quyết liệt và hiệu quả thực tế từ dòng vốn của 3 Chương trình Mục tiêu quốc gia, địa phương này đang tạo nên một kỳ tích giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - Trao đổi với VietnamFinance, TS. Vũ Hoàng Linh - Chuyên gia kinh tế, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, đã đến lúc cần nhìn lại đào tạo nghề không phải như một hoạt động hỗ trợ đơn lẻ, mà như một mắt xích then chốt trong chiến lược phát triển sinh kế bền vững.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.