Cái giá phải trả cho tụt hậu AI còn khủng khiếp hơn gánh nặng thuế quan

Các tập đoàn công nghệ khổng lồ đang rót hàng tỷ USD vào việc xây dựng trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng để hỗ trợ công nghệ này.

Vào tháng 7, Nhà Trắng đã công bố kế hoạch hành động AI nhằm củng cố vị thế dẫn đầu của Mỹ, nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của công nghệ này đối với chính quyền. Trên Phố Wall, các cổ phiếu liên quan đến AI như Nvidia (NVDA) liên tục được đẩy lên mức kỷ lục mới.

Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump lại đặt ra câu hỏi: liệu chính sách thuế quan có thể vô tình kìm hãm nỗ lực thúc đẩy AI của Mỹ? Một số mức thuế có thể làm tăng chi phí nguyên liệu và linh kiện quan trọng để phát triển các mô hình AI.

Ví dụ, ngày 6/8, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế 100% đối với chip bán dẫn nhập khẩu, ngoại trừ những công ty đã cam kết mở rộng hoạt động sản xuất tại Mỹ, nhưng không đưa ra mốc thời gian cụ thể cho việc áp thuế này. Trước đó vào cuối tháng 7, ông cũng đã áp thuế 50% đối với đồng – kim loại được sử dụng trong bảng mạch in và chip điện tử.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng thuế quan sẽ không thể làm chậm đà tiến bộ công nghệ. Lý do đơn giản: cái giá phải trả cho việc tụt lại trong cuộc đua AI toàn cầu còn khủng khiếp hơn nhiều.

Đối với các tập đoàn công nghệ lớn như Meta và Microsoft, mất lợi thế trong AI sẽ gây thiệt hại lớn hơn bất kỳ chi phí nào từ thuế quan. Dallas Dolen, lãnh đạo mảng công nghệ, truyền thông và viễn thông của PricewaterhouseCoopers (PwC) tại Mỹ, nhận định rằng các tập đoàn này coi sự bùng nổ AI là một “thời khắc hiện sinh” cho doanh nghiệp của họ.

“Chi phí, nếu bạn có đủ tiền, không phải là yếu tố quan trọng nhất khi bạn được cảnh báo rằng đây là mối đe dọa sống còn”, Dolen chia sẻ với CNN.

Big Tech rót hàng chục tỷ USD vào AI

Khi Meta, Microsoft và Google công bố kết quả kinh doanh cuối tháng 7, thông điệp rõ ràng được gửi đi: Big Tech đang chi mạnh tay cho AI – và khoản đầu tư này bắt đầu mang lại quả ngọt.

Meta đã chi 17 tỷ USD vốn đầu tư trong quý 2, giúp lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu tăng 38% so với cùng kỳ năm trước. Những khoản chi này chủ yếu nhằm xây dựng trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng – dấu hiệu rõ ràng cho thấy Meta đang mở rộng mạnh mẽ hệ thống máy chủ phục vụ dịch vụ AI. Tin vui này ngay lập tức khiến cổ phiếu Meta (META) tăng 9% trong phiên giao dịch ngoài giờ ngày 30/7, và tổng cộng tăng khoảng 30% từ đầu năm đến nay.

Microsoft (MSFT) cũng báo cáo kết quả vượt kỳ vọng nhờ mảng điện toán đám mây. Tập đoàn đã chi 24,2 tỷ USD trong quý gần nhất và dự kiến sẽ tiếp tục rót thêm 30 tỷ USD trong những tháng tới. Tháng 7 vừa qua, Microsoft trở thành công ty thứ hai đạt mức định giá 4 nghìn tỷ USD, sau Nvidia; cổ phiếu công ty đã tăng 26% từ đầu năm 2025.

Google (Alphabet) cũng nâng mức chi tiêu vốn năm 2025 lên tới 85 tỷ USD để đáp ứng nhu cầu bùng nổ về dịch vụ đám mây. Alphabet cho biết dịch vụ này hiện được sử dụng bởi “gần như tất cả các startup AI thế hệ mới” có định giá từ 1 tỷ USD trở lên. Cổ phiếu Alphabet (GOOG) đã tăng gần 7% từ đầu năm.

Theo ước tính của Goldman Sachs, nhu cầu điện toàn cầu từ các trung tâm dữ liệu sẽ tăng 50% vào năm 2027 và 165% vào năm 2030 so với năm 2023 – chủ yếu nhờ AI.

“Chúng ta mới chỉ chạm đến bề mặt của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4, hiện đang diễn ra trên toàn cầu, được dẫn dắt bởi các gã khổng lồ công nghệ như Nvidia, Microsoft, Palantir, Meta, Alphabet và Amazon”, nhà phân tích Dan Ives của Wedbush Securities nhấn mạnh trong báo cáo nghiên cứu sau khi các công ty công bố lợi nhuận.

Thuế quan sẽ ảnh hưởng thế nào đến làn sóng AI?

Chính sách thuế thay đổi nhanh chóng của ông Trump khiến việc dự đoán tác động chính xác đến chi phí xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu trở nên khó khăn.

PwC cho biết một số ước tính nội bộ chỉ ra rằng thuế quan có thể làm tăng chi phí xây dựng trung tâm dữ liệu từ 5% đến 7%. Khảo sát triển vọng của Hiệp hội Các nhà sản xuất Quốc gia Mỹ cũng phát hiện rằng “bất ổn thương mại” và “chi phí nguyên liệu leo thang” là hai thách thức lớn nhất của ngành sản xuất trong quý 1/2025.

Tuy nhiên, với các công ty công nghệ lớn, nhu cầu AI quá mạnh mẽ khiến họ sẵn sàng chấp nhận chi phí phát sinh.

“Các tập đoàn lớn sẽ hấp thụ mọi chi phí bổ sung liên quan đến hạ tầng AI vì cầu hiện tại đang quá lớn”, Michelle Brophy, Giám đốc nghiên cứu mảng công nghệ, truyền thông và viễn thông tại AlphaSense, nhận định.

Câu chuyện lại khác với các công ty nhỏ hơn, vốn không có hàng chục tỷ USD để chi tiêu mỗi quý. Các startup thường chịu áp lực từ nhà đầu tư tư nhân đòi hỏi lợi nhuận nhanh chóng, trong khi trung tâm dữ liệu là khoản đầu tư dài hạn, phải mất nhiều năm mới có giá trị rõ rệt.

Theo CBRE, từ 2015 đến 2020, thời gian xây dựng trung tâm dữ liệu trung bình mất từ 1 đến 3 năm. Một trung tâm dữ liệu có vòng đời khoảng 25 đến 30 năm, theo ông Pankaj Sachdeva, đối tác cao cấp tại McKinsey & Company. Chính vì vậy, “mức độ bất định sẽ có tác động lớn hơn, khi bạn phải cam kết với một dự án kéo dài nhiều năm”, Giáo sư kinh tế Laurence Ales tại Đại học Carnegie Mellon phân tích.

Ngoại lệ và sự hợp tác tiềm năng

Chưa rõ liệu thuế bán dẫn mà ông Trump tuyên bố có làm tăng chi phí trung tâm dữ liệu trong tương lai hay không. Tổng thống Trump cho biết các công ty đã “cam kết” sản xuất tại Mỹ sẽ được miễn thuế.

“Tin tốt cho các công ty như Apple là: nếu bạn đang sản xuất tại Mỹ, hoặc đã cam kết chắc chắn xây dựng ở Mỹ, sẽ không bị đánh thuế”, ông Trump khẳng định ngày 6/8 trong sự kiện công bố sáng kiến 100 tỷ USD nhằm sản xuất linh kiện iPhone tại Mỹ.

Dù không chỉ rõ công ty nào được miễn trừ, nhưng Nvidia và TSMC đều đã công bố kế hoạch mở rộng hoạt động tại Mỹ.

Nhiều chuyên gia tin rằng sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa Nhà Trắng và Thung lũng Silicon sẽ diễn ra, có thể giảm bớt tác động từ thuế quan đối với Big Tech. Thực tế, Tổng thống Trump vừa thể hiện thiện chí đàm phán khi cho phép Nvidia và AMD bán chip AI sang Trung Quốc, với điều kiện họ phải chia 15% doanh thu cho chính phủ Mỹ để đổi lấy giấy phép xuất khẩu. Đồng thời, có thông tin Nhà Trắng đang thảo luận việc nắm cổ phần tại Intel.

Xây dựng hạ tầng AI cũng là trọng tâm trong kế hoạch hành động AI của Nhà Trắng, bao gồm cả đề xuất rút ngắn quy trình cấp phép cho các trung tâm dữ liệu và cơ sở sản xuất bán dẫn.

Theo dữ liệu từ Cloudscene, Mỹ hiện sở hữu số lượng trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới, cùng lợi thế là quê hương của các nhà cung cấp đám mây hàng đầu như Microsoft và Amazon.

“Chúng ta cần lưu ý rằng đây là một lĩnh vực mà Mỹ đang có lợi thế rõ rệt”, Matt Pearl, Giám đốc chương trình công nghệ chiến lược tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhấn mạnh với CNN. “Và Mỹ không thể để mất lợi thế đó”.