Một nền kinh tế thị trường hiệu quả đòi hỏi phải phối hợp nhiều công cụ điều chỉnh mà cạnh tranh là một trong vài công cụ chủ yếu. Cạnh tranh hiệu quả sẽ đưa lại những sản phẩm hàng hóa, dịch vụ tốt nhất không chỉ về chất lượng, giá cả mà còn là những giá trị gia tăng, nhất là khi thế giới đang đòi hỏi những giá trị xã hội, văn hóa, môi trường, lao động … hàm chứa trong sản phẩm, dịch vụ.
Mọi đầu tư, dù tư nhân hay nhà nước đều phải theo xu hướng này, đặc biệt với nhà nước càng phải coi đây là hình ảnh, uy tín quốc gia không chỉ trong nước mà còn trên thế giới. Đấu thầu là phương pháp hiệu quả nhất để tìm ra người cung cấp tốt nhất các sản phẩm, dịch vụ đó.
Do vậy, việc xây dựng luật đấu thầu cần xác định rõ các chính sách làm nền tảng cho quá trình thiết kế các điều luật mà sau đây là mấy chính sách chủ yếu. Một là pháp luật về đấu thầu phải bảo đảm nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng để lựa chọn nhà thầu tốt nhất với thủ tục, thời gian, chi phí, sự minh bạch tốt nhất. Hai là các quy định về đấu thầu phải hợp lý, khả thi, thống nhất với các quy định pháp luật khác có liên quan.
Ba là pháp luật về đấu thầu phải nâng cao được hiệu quả quản lý nhà nước để hạn chế thấp nhất tiêu cực, phát huy cao nhất việc chống tham nhũng, bảo vệ tốt nhất các nhà đầu tư, công chức tham gia đấu thầu, đem lại sự hài lòng nhất cho người tiêu dùng, tránh được việc biến đấu thầu thành “bình phong” che đậy các lợi ích nhóm, trục lợi cá nhân.
Một hệ thống pháp luật đấu thầu tốt là hệ thống bảo đảm cho các nhà đầu tư đủ điều kiện đều được tham gia thầu, các nguồn đầu tư công đều phải được đấu thầu và quá trình đấu thầu phải được minh bạch, các doanh nghiệp có vốn nhà nước chi phối đều phải thực hiện đấu thầu các dự án đầu tư công chỉ trừ lý do đặc biệt liên quan đến an ninh quốc gia, quốc phòng hoặc không hiệu quả tính theo chi phí lợi ích thì mới áp dụng các hình thức khác.
Đối chiếu với Dự thảo Luật Đấu thầu được công bố sau khi đã có ý kiến góp ý lần đầu của các đại biểu Quốc hội, chúng tôi vẫn còn một số băn khoăn với Dự thảo này. Dưới đây là một số ý kiến góp ý chính.
Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh đối với các dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có trên 50% vốn thuộc sở hữu của doanh nghiệp nhà nước.
Ý kiến của chúng tôi là cần áp dụng quy định này để không để lọt một khối lượng lớn các dự án sử dụng vốn nhà nước nhằm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, hạn chế tiêu cực tham nhũng, cạnh tranh trong đấu thầu, đồng thời buộc các doanh nghiệp có vốn nhà nước phải minh bạch hơn phù hợp với chính sách mà Ban soạn thảo đề ra khi xây dựng Dự thảo này (“ Nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đấu thầu, phòng chống tiêu cực, tham nhũng và lãng phí trong hoạt động đấu thầu).
Thứ hai, Dự thảo còn một số quy định không thống nhất, chồng chéo so với các qui định pháp luật khác. Đó là các điều luật về giải thích từ ngữ, quy định về hợp đồng, quy định về điều cấm trong pháp luật đấu thầu có liên quan đến Luật đầu tư, Luật xây dựng, Bộ luật hình sự, ví dụ Giải thích từ ngữ (Điều 4) Dự thảo Luật tại Khoản 29 Điều 4 “nhà đầu tư nước ngoài”, khoản 30 giải thích “ nhà đầu tư trong nước “ trong khi Luật đầu tư đã giải thích các cụm từ này (Điều 3: “Giải thích từ ngữ” của Luật đầu tư 2020) hay 9 hành vị bị cấm trong Dự thảo so với 7 hành vi vi phạm đấu thầu trong Bộ luật hình sự 2017.
Tương tự như vậy, các quy định về hợp đồng tại Dự thảo có nhiều điểm hoặc trùng hoặc khác biệt so với các quy định về hợp đồng của Luật xây dựng … Điều này sẽ dẫn đến hệ lụy cho các chủ thể tham gia đấu thầu về độ an toàn pháp lý bao gồm việc thực hiện hợp đồng, giải quyết tranh chấp và sau đó là xử lý vi phạm hình sự.
Thứ ba là các quy định về bảo đảm cạnh tranh trong Dự thảo chưa được đầu tư đúng mức dù Điều 6 Dự thảo đã có quy định này nhưng nội dung của điều này là để bảo đảm tính khách quan qua quy định các chủ thể tham gia đấu thầu phải độc lập. Cần có thêm các quy định để bảo đảm bất kỳ tổ chức nào đáp ứng đủ điều kiện đều có cơ hội ngang nhau để dự thầu như tuyên bố tại Chính sách 2 của Ban soạn thảo “ Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đấu thầu, bảo đảm cạnh tranh công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu”.
Ngoài ra, việc mở rộng nhiều quy định chỉ định thầu trong Dự thảo (12 trường hợp) so với Luật Đấu thầu 2013 (6 trường hợp) là chưa bảo đảm chính sách cạnh tranh trong đấu thầu như ý kiến của Hiệp hội nhà thầu Việt Nam.
Thứ tư, một số điều trong Dự thảo quy định quá cứng, không hợp lý, khó khả thi. Ví dụ Khoản 8 Điều 16 : “Cấm chuyển nhượng thầu” trong đó có quy định 4 trường hợp cấm nhà thầu chuyển nhượng mà theo ý kiến của doanh nghiệp quy định như vậy là quá cứng, không phù hợp với thực tiễn phát sinh trong hoạt động đấu thầu như ý kiến sau đây của Tổng công ty Vinaconex.
“Ngay từ khi dự thầu, nhà thầu đã phải xác định rõ giá trị tối đa, phạm vi công việc dự kiến sử dụng nhà thầu phụ. Thực tiễn đối với các dự án đầu tư và xây dựng cho thấy các gói thầu xây lắp thường là có thời gian thi công dài, quá trình thực hiện bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố nhưng điều kiện thời tiết, giá cả thị trường, tình hình hoạt động của các nhà thầu thực hiện gói thầu mà tại thời điểm tham dự thầu, nhà thầu chưa thể dự kiến về phần công việc sẽ sử dụng nhà thầu phụ để đưa ra danh sách các nhà thầu phụ hoặc trong quá trình triển khai thực hiện hợp đồng cấp có thẩm quyền, chủ đầu tư yêu cầu đẩy nhanh rút ngắn tiến độ, sớm đưa công trình vào khai thác.
Khi đó, có thể cần phải bổ sung nhà thầu phụ ngoài danh sách hoặc bổ sung phần công việc cho nhà thầu phụ ngoài phạm vi công việc vượt quá giá trị tối đa công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng. Vì vậy việc quy định quá cứng về hành vi chuyển nhượng thầu sẽ dẫn đến khó khăn, không tạo sự linh hoạt của các chủ thể trong quá trình thực hiện.
Để thực hiện Luật Đấu thầu được chặt chẽ phù hợp với thực tiễn, đề nghị xem xét nghiên cứu sửa đổi về hành vi chuyển nhượng thầu trong dự thảo Luật Đấu thầu đổi theo hướng bổ sung quy định đối với trường hợp nhà thầu thay thế, bổ sung nhà thầu phụ ngoài danh sách các nhà thầu phụ đã nêu trong hồ sơ dự thầu và việc sử dụng nhà thầu phụ vượt mức tối đa giá trị công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng khi có lý do xác đáng, hợp lý và được chủ đầu tư chấp thuận thì không được coi là hành vi chuyển nhượng thầu.
Trong thực tiễn xây lắp, có nhiều tình huống liên quan đến những vấn đề như thuê thiết bị, thuê nhân công, các hạng mục công việc đặc thù mà để bảo đảm chất lượng thì cần đơn vị chế tạo và lắp đặt đồng bộ.Trường hợp này đề nghị mang tính đặc thù không tính vào phạm vi giao thầu”.
Điều này nếu vi phạm rất có thể bị xử lý hình sự vì trong Bộ luật hình sự 2017 (Điều 222) cũng có quy định cấm chuyển nhượng thầu. Do đó, cần thiết kế điều khoản này một cách khả thi, thực tế hơn đồng thời cần rà soát, đối chiếu với các quy định về tội phạm hình sự có liên quan để bảo đảm tính thống nhất.
Và sau hết nhưng chưa phải là cuối cùng, một số quy định cần bảo đảm chính sách hội nhập, phát triển, trong đó các yếu tố thị trường (chăm sóc khách hàng thông qua khuyến mãi, hậu mãi…) cũng như sự thay đổi nhanh chóng của khoa học, công nghệ mà mọi ý muốn quản lý tập trung dù với động cơ tốt, hay quá tập trung cho yếu tố giá trúng thầu đều không hiệu quả.
Việc quy định đấu thầu trong lĩnh vực y tế, cụ thể là đấu thầu tập trung mua thuốc, hóa chất, thiết bị y tế, nhất là thiết bị y tế, một loại hàng hóa rất đặc biệt vì tính đa dạng của sản phẩm, khả năng thay đổi rất nhanh chóng, gắn với khuyến mãi, hậu mãi, đào tạo, hướng dẫn mà việc mua sắm tập trung sẽ gần như triệt tiêu chuỗi giá trị cung ứng này, gây khó khăn cho các cơ sở y tế lẫn quyền lợi của người bệnh…
Một thực tế là hàng năm có hằng trăm nghìn thiết bị y tế được mua bán trên thị trường, được cải tiến, sửa đổi thường xuyên thử hỏi là nguồn lực nào, cập nhật bằng cách nào để Bộ Y tế ban hành danh mục sản phẩm thiết bị y tế mua sắm tập trung trong khi chỉ có các cơ sở y tế mới biết là cần mua sắm gì cho người bệnh…
Dự thảo này sẽ được Quốc hội xem xét tại Kỳ họp lần thứ 5. Các ý kiến gần đây cho thấy vẫn còn không ít băn khoăn từ phía doanh nghiệp, chuyên gia, nhà quản lý và các hiệp hội.
Tags:
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
