Có cần đưa hộ kinh doanh cá thể vào Luật Doanh nghiệp?
An Thiện -
06/03/2019 11:24 (GMT+7)
Gần đây, nhiều ý kiến đề xuất đưa hộ kinh doanh cá thể vào đối tượng điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp - đang được sửa đổi. Tuy nhiên, Giám đốc Công ty Tư vấn về quản lý kinh tế Economica, ông Lê Duy Bình cho rằng: Chúng ta hoàn toàn có thể đạt được các mục tiêu về cải cách hộ kinh doanh cá thể bằng việc sửa đổi một số nội dung của Luật Doanh nghiệp mà không cần phải đưa hình thức hộ kinh doanh cá thể vào Luật này, hoặc thậm chí không cần nhắc tới trong Luật.
Tôn trọng quyền tự do lựa chọn hình thức kinh doanh
- Theo ông, vì sao người dân ưa thích hộ kinh doanh hơn là việc “lên đời” thành doanh nghiệp?
Hộ kinh doanh được ưa thích vì có thể được đăng ký dễ dàng với thủ tục vô cùng đơn giản và có thể đăng ký ngay tại cơ quan chính quyền cấp huyện, thành phố. Các quy định, yêu cầu về việc chế độ kế toán, sổ sách hết sức đơn giản. Hộ kinh doanh không bị ràng buộc chặt chẽ bởi các quy định và yêu cầu về bảo hiểm xã hội, ngành nghề kinh doanh có điều kiện, môi trường, phòng cháy chữa cháy... Quan trọng nhất là hộ kinh doanh có thể áp dụng hình thức thuế khoán do vậy mức thuế thực tế phải đóng thường rất thấp. Đây là một phương tiện vô cùng thuận tiện với chi phí thấp để người dân khởi nghiệp và kinh doanh.
- Nhiều ý kiến cho rằng cần đưa hộ kinh doanh vào phạm vi điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp - đang được tiến hành sửa đổi. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Việc bắt buộc tất cả các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp là chưa phù hợp với thực tiễn ở nước ta. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và sự hoàn thiện của thể chế thị trường, yêu cầu dần chính thức hóa các hộ kinh doanh cá thể là cần thiết. Tuy nhiên, chúng ta cần có biện pháp phù hợp, có lộ trình, phù hợp với thực tiễn chứ không thể áp đặt các ý chí về mục tiêu phát triển doanh nghiệp cho quá trình này.
Hiện nay, hộ kinh doanh hiện là cách thức khởi nghiệp vô cùng thuận tiện và ít tốn kém cho người dân. Hàng năm có hàng trăm nghìn ý tưởng kinh doanh đã được hiện thực hóa dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể. Chúng ta không thể chỉ nhìn vào khu vực hộ kinh doanh thông qua hình ảnh của các hộ kinh doanh lớn tại các thành phố lớn mà còn cần nhìn vào hàng triệu hộ kinh doanh với quy mô siêu nhỏ ở các vùng nông thôn, vùng kém phát triển hơn, đang vất vả mưu sinh. Chúng ta không nên áp dụng cùng một quy định, chính sách với toàn bộ khu vực hộ kinh doanh cá thể vì tính đa dạng và khác biệt rất lớn của chính các phân tầng khác nhau của hộ kinh doanh cá thể. Với các nhóm hộ kinh doanh khác nhau, cần có các chính sách và quy định khác nhau.
Giám đốc công ty Tư vấn về quản lý kinh tế Economica Lê Duy Bình.
Hơn nữa, quy định hình thức hộ kinh doanh cá thể là một loại hình doanh nghiệp hay hình thức kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp sẽ không đúng về phương diện khoa học pháp lý, không phù hợp với thông lệ quốc tế và nó sẽ phá vỡ các quy định về hình thức doanh nghiệp hiện đang quy định trong Luật Doanh nghiệp hiện nay.
Nâng cao tính chính thức hóa hay địa vị pháp lý của hộ kinh doanh cá thể không thể được giải quyết bằng việc đưa hình thức hộ kinh doanh cá thể vào Luật Doanh nghiệp. Để có tác động tới sự phát triển chính thức hơn của khu vực doanh nghiệp, chúng ta không cần đưa hình thức hộ kinh doanh cá thể vào Luật Doanh nghiệp mà chỉ cần điều chỉnh những quy định hiện có. Chúng ta phải tuân thủ nguyên tắc thị trường, tôn trọng quyền tự do kinh doanh, tự do lựa chọn hình thức kinh doanh của người dân. Với vai trò kiến tạo, Nhà nước nên lựa chọn các giải pháp chính sách phù hợp với thị trường, với thông lệ quốc tế để điều chỉnh hành vi của doanh nghiệp, người dân hơn là đưa ra các quyết định mang tính bắt buộc, cưỡng ép và có thể gây tổn hại tới hoạt động bình thường của hàng triệu cơ sở kinh doanh và hàng triệu người lao động trong khu vực này.
Cần gọi đúng tên
- Theo ông đâu là những cải cách cần thiết nhằm nâng cao tính chính thức, địa vị pháp lý và nâng cao hiệu quả, năng suất hoạt động của khu vực hộ kinh doanh cá thể?
Việc sửa đổi Luật Doanh nghiệp sắp tới sẽ là một cơ hội hết sức quý giá để cải cách khu vực hộ kinh doanh và nâng cao hiệu quả, năng suất hoạt động và tính chính thức của khu vực này. Chúng ta hoàn toàn có thể đạt được các mục tiêu về cải cách hộ kinh doanh bằng việc đưa ra một số sửa đổi, cải cách ở một số nội dung của Luật mà không cần phải đưa hình thức hộ kinh doanh cá thể vào Luật này hoặc thậm chí không cần nhắc tới cụm từ hộ kinh doanh cá thể trong Luật Doanh nghiệp.
Trước tiên, chúng ta cần gọi đúng tên của loại hình doanh nghiệp tư nhân hiện nay trong Luật Doanh nghiệp là doanh nghiệp một chủ hay doanh nghiệp cá thể. Đồng thời tiến hành phân cấp cho phép việc đăng ký doanh nghiệp một chủ hay doanh nghiệp cá thể này có thể được thực hiện tại cơ quan chính quyền cấp huyện tại 713 huyện, thị, thành phố, nơi các hộ kinh doanh cá thể đang đăng ký kinh doanh như hiện nay. Do vậy, việc đăng ký hộ kinh doanh và đăng ký doanh nghiệp sẽ có thể được thực hiện tại cùng một địa điểm, do cùng một cán bộ thụ lý hồ sơ. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi, giúp cán bộ thụ lý hồ sơ dễ dàng tư vấn về lợi ích và khuyến khích người dân chuyển sang đăng ký theo hình thức doanh nghiệp tư nhân (doanh nghiệp cá thể) thay vì ý định ban đầu là hộ kinh doanh.
Thứ hai và hết sức quan trọng là để khuyến khích được người dân, cần có biện pháp để các doanh nghiệp tư nhân doanh nghiệp tư nhân (doanh nghiệp cá thể/ doanh nghiệp một chủ) cũng là một phương tiện kinh doanh thuận tiện và chi phí thấp. Điều bất cập hiện nay là các hình thức doanh nghiệp tư nhân vốn có bản chất rất giống với hộ kinh doanh cá thể, hiện đang phải tuân thủ các quy định về chế độ kế toán, thuế, bảo hiểm xã hội… giống như các công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần (thường có hàng chục hoặc hàng trăm nhân viên). Cần cải cách mạnh mẽ các quy định này bảo đảm rằng các gánh nặng về chi phí tuân thủ, gánh nặng về pháp lý, về thuế áp dụng đối với các doanh nghiệp cá thể/doanh nghiệp một chủ sẽ không cao hơn nhiều so với mức mà các hộ kinh doanh hiện nay. Khi đó, đứng trước những lợi ích và chi phí của việc đăng ký theo hình thức doanh nghiệp một chủ hay doanh nghiệp cá thể này (bản chất là loại hình doanh nghiệp tư nhân theo tên gọi hiện nay trong Luật Doanh nghiệp), chắc hẳn nhiều chủ hộ kinh doanh cá thể khi khởi nghiệp sẽ lựa chọn đăng ký theo hình thức này theo Luật Doanh nghiệp hơn là hình thức hộ kinh doanh cá thể.
- Ông có thể chia sẻ kinh nghiệm của thế giới về vấn đề này?
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy hình thức doanh nghiệp cá thể hay doanh nghiệp một chủ (loại hình doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam) là hình thức rất được ưa chuộng ở nhiều nước. Ví dụ như tại Liên minh châu Âu, trong số 2,3 triệu doanh nghiệp được thành lập trong năm 2012, 70% được đăng ký dưới hình thức doanh nghiệp một chủ. Tỷ lệ này đặc biệt cao tại một số quốc gia như Pháp là 92,3%, Ba Lan 86,9%, Hà Lan 86,4%... Các quốc gia này không có hình thức hộ kinh doanh cá thể song doanh nghiệp một chủ này có bản chất rất giống với hình thức hộ kinh doanh tại Việt Nam.
Trái ngược với các quốc gia tiên tiến này, hình thức doanh nghiệp tư nhân (bản chất là doanh nghiệp cá thể hay doanh nghiệp một chủ) như quy định trong Luật Doanh nghiệp chỉ chiếm vỏn vẹn 2,47% trong tổng số các doanh nghiệp được đăng ký theo Luật Doanh nghiệp vào năm 2017. Trong khi đó, một hình thức doanh nghiệp không có tên trong Luật Doanh nghiệp là hộ kinh doanh cá thể lại rất phổ biến và được người dân ưa thích. Quá trình sửa đổi Luật Doanh nghiệp là cơ hội để xóa bỏ nghịch lý này và tạo cơ hội cải cách, chính thức hóa khu vực hộ kinh doanh cá thể một cách phù hợp nhất với bối cảnh của Việt Nam.
(VNF) - Tại Quảng Ngãi, việc đầu tư cho truyền thông, đưa chính sách đến gần hơn với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, đang dần trở thành “đòn bẩy mềm”, giúp chính sách đi vào cuộc sống và tạo chuyển biến thực chất trong công cuộc giảm nghèo.
(VNF) - Không bắt đầu từ những dự án lớn hay khoản đầu tư hàng chục tỷ đồng, hành trình giảm nghèo bền vững ở miền Tây Quảng Trị đang được khơi mở từ những lớp học xóa mù chữ dành cho phụ nữ dân tộc thiểu số. Ở đó, tri thức trở thành “điểm tựa mềm” nhưng mang tính quyết định, giúp người dân tiếp cận chính sách, vận dụng hỗ trợ và từng bước thoát nghèo một cách bền vững.
(VNF) - Ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số được đặt ra cho giai đoạn tới, bài toán nguồn vốn đang trở thành vấn đề sống còn. Khi hệ thống ngân hàng đã tiệm cận giới hạn mở rộng tín dụng, việc phát triển mạnh mẽ thị trường vốn - đặc biệt là thị trường chứng khoán - được xem là chìa khóa để tạo dư địa tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.
(VNF) - Thiếu thông tin không chỉ làm hạn chế cơ hội phát triển mà còn là rào cản lớn khiến người nghèo khó có thể thoát nghèo một cách bền vững. Vì vậy, trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, bên cạnh việc hỗ trợ về sinh kế, tín dụng, y tế hay giáo dục, một yếu tố ngày càng được khẳng định có vai trò nền tảng, đó là giảm nghèo thông tin.
(VNF) - Những đồng vốn nhỏ, được phân bổ từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, đang từng bước trở thành “bệ phóng” giúp người nghèo Hà Tĩnh chuyển từ tư duy trông chờ hỗ trợ sang chủ động tổ chức sản xuất, nâng thu nhập và hình thành sinh kế ổn định.
(VNF) - Từ những lớp học nghề đỏ đèn đến tận đêm khuya, đến dòng công nhân trẻ nối nhau vào Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh đang chứng kiến cuộc “lột xác” lớn nhất 10 năm: chuyển từ lao động phổ thông sang lực lượng lao động kỹ thuật. Một hành trình bắt đầu từ nông thôn, nhưng đang làm thay đổi cả bản đồ việc làm của tỉnh.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng Bộ môn Thị trường Tài chính (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong năm 2026 không phải là quá sức với Việt Nam. Tuy nhiên, khả năng hiện thực hóa mục tiêu này phụ thuộc quyết định vào chất lượng triển khai cải cách, từ chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế đến năng lực thực thi chính sách ở cấp vĩ mô và địa phương.
(VNF) - Được ví như một "Việt Nam thu nhỏ" với địa hình phức tạp và quy mô dân số đông, Thanh Hóa bước vào giai đoạn 2021 – 2025 với bộn bề thách thức trong việc đảm bảo an sinh xã hội tại khu vực miền núi "phên dậu". Thế nhưng, bằng tư duy quản trị quyết liệt và hiệu quả thực tế từ dòng vốn của 3 Chương trình Mục tiêu quốc gia, địa phương này đang tạo nên một kỳ tích giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI và quỹ đầu tư toàn cầu. Không chỉ duy trì đà tăng trưởng FDI mạnh mẽ, Việt Nam còn trở thành "cường quốc ASEAN" trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
(VNF) - Theo đại biểu Tạ Đình Thi, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô cần tập trung vào các lĩnh vực chiến lược nơi Hà Nội có lợi thế, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thể chế và tạo động lực phát triển bền vững, lan tỏa.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Tiêu dùng của người dân chiếm gần 64% GDP đang suy yếu, kéo theo niềm tin giảm mạnh. Trong bối cảnh xuất khẩu bấp bênh, đầu tư công chậm giải ngân, các chuyên gia cảnh báo: muốn đạt tăng trưởng 10%, Việt Nam phải khơi thông túi tiền và củng cố niềm tin tiêu dùng của dân.
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
(VNF) - Sau một năm triển khai, VIFTA đã bước đầu phát huy hiệu quả, song quá trình tận dụng ưu đãi cho thấy các ngành hàng vừa có thuận lợi, vừa phát sinh vướng mắc, đòi hỏi giải pháp phù hợp để khai thác hiệu quả hơn trong thời gian tới.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Tại Quảng Ngãi, việc đầu tư cho truyền thông, đưa chính sách đến gần hơn với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, đang dần trở thành “đòn bẩy mềm”, giúp chính sách đi vào cuộc sống và tạo chuyển biến thực chất trong công cuộc giảm nghèo.
(VNF) - Cuối năm – mùa cam chín rộ ở Hà Tĩnh, những vườn cam trên nhiều vùng đồi như Thượng Lộc, Hương Khê, Vũ Quang, Mai Hoa… đang tạo nên những khoảnh khắc rộn ràng của thu hoạch. Đây là thời điểm chứng kiến sự hội tụ của nắng gió, đất đỏ và bàn tay nông dân, tạo ra những cây cam “siêu quả” độc đáo, không chỉ là đặc sản vùng miền mà còn là sản phẩm của mô hình liên kết nông nghiệp, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo tại Hà Tĩnh trong những năm qua.