- Theo ông, chiến sự Nga – Ukraine sẽ tác động thế nào tới nền kinh tế của Việt Nam?
TS Bùi Ngọc Sơn: Việt Nam ít nhiều đã bước vào giai đoạn phục hồi kinh tế. Trong bối cảnh này, cuộc chiến Nga - Ukraine chắc chắn sẽ có tác động tiệu cực đến sự phục hồi của kinh tế Việt Nam trong năm 2022 và những năm sau. Tôi cho rằng tác động trực tiếp của cuộc chiến sẽ không lớn vì quan hệ thương mại giữa Việt Nam và hai nước có xung đột nêu trên không lớn, chỉ chiếm khoảng 1,5% tổng kim ngạch thương mại của Việt Nam. Tuy nhiên, tác động gián tiếp sẽ là đáng kể. Do đó, chúng ta cần phải có sự quan tâm và thận trọng để có biện pháp ứng phó. Tác động gián tiếp có thể dễ dàng nhận thấy qua hai kênh. Một là thông qua sự tăng giá hàng nguyên liệu (đặc biệt là dầu thô, lương thực). Hai là thông qua con đường tỷ giá khi Fed nâng lãi suất.
Về dầu lửa, Nga là nước xuất khẩu dầu lớn thứ ba thế giới với tỷ trọng 10,53% lượng dầu xuất khẩu toàn cầu, sau UAE (chiếm 16,13%) và Saudi Arabi (11,54%) (số liệu 2019). Sự cấm vận của Mỹ và phương Tây đối với xuất khẩu dầu lửa của Nga đã khiến giá dầu thế giới tăng vọt. Việt Nam cũng đang phải chịu áp lực lớn từ sự tăng giá này. Giá xăng dầu tại Việt Nam hiện đã tăng cao nhất trong lịch sử, điều này sẽ khiến áp lực lạm phát tăng cao vì giá dầu là yếu tố quan trọng trong rổ hàng tính toán chỉ số lạm phát của Việt Nam.
Ngoài ra, giá kim loại cũng chịu áp lực tăng. Nga là nước xuất khẩu lớn các kim loại như đồng, kền, đặc biệt là nhôm, một nguyên liệu tối quan trọng. Lệnh cấm vận lên nhà sản xuất nhôm lớn nhất thế giới Rusal của Nga đã gây khan hiếm nguồn cung nhôm thế giới, khiến giá vật liệu này tăng mạnh. Hiện giá các kim loại đang rất cao vì đứt gãy chuỗi cung ứng trong khi cầu tăng đột biến sau đại dịch.
Về giá lương thực, năm 2021, Nga và Ukraine chiếm 14% sản lượng và 30% tổng xuất khẩu lúa mỳ toàn cầu. Cả hai nước này chiếm khoảng 17% xuất khẩu ngô toàn cầu (Ukraine 15% và Nga khoảng 2%), gần 35% xuất khẩu lúa mạch toàn cầu. Sự đứt gãy chuỗi cung ứng lương thực thế giới từ cuộc xung đột này là một nguyên nhân góp phần làm tăng giá lương thực toàn cầu, hiện đang ở mức cao nhất trong vòng 10 năm. Việt Nam là nước xuất khẩu lương thực lớn vì vậy áp lực từ sự khan hiếm là không đáng kể. Tuy nhiên, Việt Nam lại lệ thuộc vào nhập khẩu phân bón nên giá phân bón tăng, có thể khiến giá lương thực và thực phẩm tăng theo, bên cạnh nguyên nhân giá lương thực từ cước vận tải tăng do giá xăng tăng.
Đáng lưu ý, giá lương thực và thực phẩm cùng với giá xăng có tỷ trọng lớn trong rổ hàng tính toán chỉ số CPI của Việt Nam. Do đó, sự tăng mạnh giá hàng nguyên liệu và lương thực sẽ tác động mạnh lên giá cả và lạm phát ở Việt Nam trong thời gian tới.
Tuy nhiên, quan trọng hơn, việc Fed nâng lãi suất sẽ khiến đồng VND mất giá, điều này sẽ càng làm áp lực lạm phát tăng cao hơn nữa vì giá hàng nhập khẩu tăng mạnh. Lạm phát ở Mỹ vốn đã ở mức cao nhất trong vòng hơn 40 năm do cầu tăng mạnh và sự đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu gây ra. Mức lạm phát hàng năm trong tháng 2/2022 là 7,9%. Cuộc chiến Nga-Ukraine khiến giá dầu thô tăng được dự báo sẽ khiến lạm phát cả năm của Mỹ trên 5%, vượt xa mức mục tiêu của Fed. Điều này, buộc Fed đã phải tuyên bố chính sách thắt chặt tiền tệ bắt đầu từ tháng 3với mức tăng 0,25% và dự kiến sẽ tăng khoảng 6 lần trong năm 2022.
Ngoài ra, tình trạng đình công, đòi nâng lương lan rộng cũng sẽ gây áp lực lên lạm phát khi các doanh nghiệp phải chấp nhận tăng lương để duy trì lực lượng lao động. Nếu không có hành động thích hợp, lạm phát sẽ khó kiểm soát hơn.
Trong bối cảnh trên, hầu hết các lĩnh vực kinh tế sẽ bị ảnh hưởng. Trong đó, một số lĩnh vực sẽ bị thiệt hại đáng kể như hàng không và du lịch, vì phải chịu chi phí tăng mạnh do giá nhiên liệu cao và do đường bay dài hơn bởi các lệnh cấm vận vùng trời; ngành logistics cũng gặp rắc rối tương tự; lĩnh xuất khẩu nông sản sang Nga và Ukraine sụt vì cầu giảm và rủi ro thanh toán do cấm vận. Ngành xây dựng, bất động sản bị áp lực giá thép, xi măng tăng cao trong khi cầu đã yếu. Lĩnh vực tài chính cũng bị ảnh hưởng khi dòng vốn gián tiếp rút ra khi lãi suất đồng USD tăng.
- Theo ông, tác động của cuộc chiến đối với kinh tế Việt Nam sẽ kéo dài hay đơn giản chỉ là một “cú sốc” ngắn hạn?
Tác động sẽ là lâu dài dù cuộc chiến có thể sớm kết thúc. Bởi vì các lệnh trừng phạt hay cấm vận sẽ khó có thể chấm dứt trong vòng vài năm tới. Nói cách khác, nền kinh tế (và cả chính trị) thế giới sẽ bước vào một thời kỳ mới, trong đó sẽ có nhiều thay đổi lớn trong cấu trúc kinh tế, tài chính, thương mại và đầu tư toàn cầu.
Khuynh hướng thay đổi sẽ là sự phân tách giữa một bên là Mỹ và phương Tây với một bên là Nga và Trung Quốc. Thực ra, sự phân tách này đã bắt đầu từ thời kỳ Tổng thống D.Trump khi ông phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Sự phân tách này được thúc đẩy mạnh hơn vì đại dịch Covid-19 khi các chính phủ và các nhà đầu tư phương tây nhận thấy rằng không thể duy trì cấu trúc kinh tế thế giới như cũ, theo đó các chuỗi cung ứng, dòng thương mại và đầu tư được tập trung vào Trung Quốc.
Hiện nay, cuộc chiến Nga – Ukraine cho thấy rằng dường như có sự “hợp tác” hay “phối hợp” giữa Nga và Trung Quốc. Điều này, khiến sự phân tách này sẽ diễn ra càng mạnh hơn trong tương lai. Các nhà làm chính sách và doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý điều này để có chiến lược hành động đúng đắn trước tình hình và bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu mới.
- Mọi vấn đề đều có 2 mặt. Vậy Việt Nam có thể được lợi gì đó từ cuộc chiến này?
Trong ngắn hạn, ngành khai khoáng và xuất khẩu lương thực có thể có lợi khi thế giới khan hiếm các mặt hàng này. Tuy nhiên, những lợi ích từ xuất khẩu lương thực nhiều khả năng là không đáng kể vì Việt Nam lệ thuộc nhiều vào nhập khẩu phân bón, trong đó Nga là nguồn nhập khẩu phân bón lớn của Việt Nam. Nguồn phân bón lớn từ Nga bị ngưng trệ do cấm vận sẽ khiến giá phân bón thế giới tăng và Việt Nam cũng phải chấp nhận tình huống này.
Ngành công nghiệp chế tạo cũng có thể có lợi thế khi sự phân rã gia tăng nhờ thu hút được dòng tái phân bổ các chuỗi cung ứng toàn cầu từ Trung Quốc sang Việt Nam vì Việt Nam vẫn được xem là một nơi ưa thích đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Lợi thế này mang tính dài hạn vì đây là một quá trình dài hạn. Tuy nhiên, Việt Nam có mối quan hệ sâu sắc với Trung Quốc về mặt chính trị nên vẫn chưa thể được xem là nơi thực sự an toàn cho sự dịch chuyển các chuỗi cung ứng quan trọng có giá trị cao.
Hơn nữa, Việt Nam còn thiếu nhiều điều kiện để các công ty nước ngoài đủ tin tưởng phân bố chuỗi cung ứng như: môi trường kinh doanh chưa tốt, nạn tham nhũng còn cao; cơ sở hạ tầng không đủ tốt, Việt Nam chưa có cảng biển và/hay sân bay lớn; logistics yếu kém và đắt đỏ; nguồn nhân lực kỹ năng cao không đủ đáp ứng; không có nền công nghiệp hỗ trợ đủ tốt… Trong khi đó, các nước như Indonesia, Thái Lan, Malaysia đang ráo riết thay đổi để nâng mức cạnh tranh thu hút dòng vốn và công nghệ từ sự phân bố lại chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tóm lại, Việt Nam vẫn được hưởng từ sự phân bố lại chuỗi sắp tăng tốc, nhưng đó chỉ là những phần không quan trọng của chuỗi cung ứng có giá trị gia tăng thấp và dễ bị thay thế. Do đó, để có thể thu hút được các chuỗi cung ứng có giá trị cao, Việt Nam cần phải đưa ra được một chiến lược và một kế hoạch rõ ràng nhằm khắc phục những thiếu sót nêu trên.
- Theo ông, trong bối cảnh hiện nay, Chính phủ Việt Nam sẽ ứng phó ra sao với các tác động kinh tế - xã hội từ cuộc chiến Nga – Ukraine? Ông có khuyến nghị gì cho Chính phủ trong điều hành kinh tế, nhất là 2 chính sách cơ bản là tài khóa và tiền tệ?
Tình thế hiện nay sẽ gây khó cho cả hai loại chính sách nêu trên. Khi lạm phát gia tăng, chính sách lãi suất sẽ chịu áp lực, khó duy trì tiếp ở mức thấp để kích thích kinh tế. Tương tự, gói kích thích từ ngân sách cũng cần thận trọng hơn. Không may, gói kích thích 350 nghìn tỷ thực thi chậm, do đó cơ hội đã qua đi. Trong bối cảnh hiện nay, khi lạm phát có khuynh hướng gia tăng nhanh thì việc đưa gói này vào thực thi phải thận trọng hơn, nếu không sẽ làm tăng nguy cơ lạm phát mất kiểm soát.
Cần lưu ý rằng kiểm soát lạm phát để có ổn định vĩ mô dài hạn phải được xem là mục tiêu hàng đầu trong bối cảnh hiện nay. Nếu lạm phát tăng nhanh, chính sách lãi suất và ngân sách phải được phối hợp để ngăn lạm phát, duy trì ổn định vĩ mô dù phải chấp nhận hy sinh tăng trưởng. Đồng thời, gói kích thích cần lưu ý giảm những khoản chi tiêu mang tính lạm phát cao. Các khoản chi tiêu cho cơ sở hạ tầng chẳng hạn là một trong những khoản chi tiêu mang tính lạm phát cao vì nó thường có quy mô lớn, tạo ít việc làm trong khi lại có vòng thu hồi vốn dài. Khoản chi tiêu loại này cần phải hết sức thận trọng. Thay vào đó, Chính phủ cần ưu tiên những khoản chi tạo nhiều việc làm, sớm tạo ra sản phẩm và có vòng quay vốn nhanh.
- Ngoài những vấn đề như đã nói ở trên, thực tiễn các nước có gợi ý nào cho Chính phủ Việt Nam?
Hiện có một số nước đã xem xét cấm xuất khẩu lương thực vì lo sợ thiếu nguồn cung cho nội địa. Việt Nam cũng cần lưu ý việc xuất khẩu lúa gạo sao cho luôn đảm bảo được nguồn cung trong nước trong một khoảng thời gian nhất định; tránh hiện tượng tăng xuất khẩu lương thực khi thấy giá cao trong khi lại không đảm bảo nguồn cung dự phòng trong nước. Ngân sách cho việc mua dự phòng tồn kho lương thực cần tăng thêm.
Trong bối cảnh đứt gãy nguồn cung kéo dài, kinh nghiệm thế giới cho thấy các doanh nghiệp cần lưu ý gia tăng tồn kho và có kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, mua bảo hiểm rủi ro tỷ giá và các loại rủi ro khác, đặt hàng sớm hơn bình thường đề phòng trục trặc trong khâu vận chuyển, số hóa việc quản lý hoạt động kinh doanh để có thể luôn nhận biết mọi khâu và mọi hoạt động của công ty theo thời gian thực và để có cách ứng phó nhanh nhất có thể. Tất cả những yếu tố đó sẽ giúp đảm bảo hoạt động của doanh nghiệp một cách thường xuyên.
Tags:
(VNF) - PGS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng: Cộng đồng doanh nghiệp tiên phong cần có thêm nhiều ý kiến đóng góp phát triển doanh nghiệp dân tộc.Đã đến lúc khu vực doanh nghiệp tư nhân phải tạo ra áp lực thay đổi chính sách, chứ không chỉ dừng lại ở việc "xin – cho".
(VNF) - “Cuộc cách mạng” tinh gọn bộ máy được đánh giá sẽ tạo ra những thay đổi quan trọng trong cơ cấu thu – chi ngân sách, thúc đẩy sự chuyển động nhanh, mạnh, hiệu quả của bộ máy hành chính, mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế trong dài hạn.
(VNF) - Để tạo được đột phá trong cải cách thể chế, Luật sư Nguyễn Tiến Lập, trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, cho rằng phải từ bỏ được tư duy không quản được thì cấm.
(VNF) - Trong nền kinh tế có chế độ tỷ giá tương đối cố định như Việt Nam, chính sách tiền tệ sẽ ít hiệu quả hơn so với chính sách tài khóa, vì vậy trong ngắn hạn, đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn đầu tư công hiệu quả sẽ mang lại tác động tích cực hơn.
(VNF) - PGS-TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao cần cách tiếp cận khác thường. Theo đó, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu và hướng đi trong năm 2025 là tập trung phát triển kinh tế số, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và kinh tế xanh.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ VCBF cho biết: Trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội, thực tế đầu tư tư nhân mới chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong những năm gần đây, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất chậm, năm 2023 là gần 3% năm 2024 là khoảng 8 - 9%, thấp hơn mức tăng trưởng trung bình 15% của các năm trước dịch.
(VNF) - Về quyết định Mỹ áp thuế 25% với mặt hàng sắt thép của tất cả các nước, một số doanh nghiệp sắt thép khẳng định khi các doanh nghiệp ở các nước khác cũng chịu cùng chung mức thuế như Việt Nam khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt sẽ cao hơn.
(VNF) - Trong những năm qua, chúng ta thường tiếp cận với thông tin rằng tăng trưởng GDP của Việt Nam chủ yếu dựa vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), còn doanh nghiệp tư nhân trong nước chỉ đóng góp rất ít, thậm chí chỉ chiếm 10% GDP. Tuy nhiên, thông tin này không chính xác và đã trở nên lạc hậu, theo chia sẻ của doanh nhân Đỗ Cao Bảo, thành viên HĐQT tập đoàn FPT.
(VNF) - Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên thường trực, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khẳng định, nếu chúng ta phát huy được năng lực của doanh nghiệp nội địa cũng như nguồn lực trong nước thì sự phát triển sẽ bền vững và lâu dài hơn.
(VNF) - Khi nhu cầu đầu tư và tích trữ vàng của người dân vẫn duy trì ở mức cao, thị trường vàng trở nên sôi động nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến động. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp quản lý hiệu quả không chỉ giúp ổn định thị trường mà còn góp phần đảm bảo sự minh bạch, hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người dân.
(VNF) - Để có được mức tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số, Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI khẳng định: Thể chế là yếu tố mang tính quyết định việc chúng ta tiến hay lùi và vươn mình đến đâu.
(VNF) - Để nền kinh tế có thể đảm bảo tốc độ tăng trưởng trong 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số nếu có điều kiện thuận lợi, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. HCM cho rằng, chúng ta cần thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và theo diễn biến của thị trường, kèm theo đó là cần có những công cụ dự báo tốt, việc điều hành chính sách mang tính kịp thời hơn, tránh trường hợp sự việc đã xảy ra chúng ta mới tìm cách ứng phó thì sẽ không kịp bởi chính sách tiền tệ thường có độ trễ.
(VNF) - Về mục tiêu tăng trưởng 8%, thậm chí đạt hai con số nếu điều kiện thuận lợi, trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, đây là mục tiêu cao, nhiều thách thức nhưng có thể đạt được và cần quyết tâm đạt được để tạo đà tăng trưởng bứt phá cho kỷ nguyên phát triển mới.
(VNF) - Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số trong dài hạn. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động khó dự đoán, những khó khăn và thách thức trong nước vẫn khó đoán định thì việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng như trên dường như không phải dễ dàng.
(VNF) - PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP. HCM) cho rằng câu chuyện của năm sau sẽ là sự đánh đổi giữa lãi suất và tỷ giá. Nếu muốn giảm lãi suất, Chính phủ phải hy sinh tỷ giá và ngược lại.
(VNF) - Để duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025, việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô với sự kết hợp cân bằng hơn giữa các chính sách tiền tệ và tài khóa là điều cần thiết. Trong thời gian tới, các chính sách phối hợp là rất quan trọng để hỗ trợ phục hồi kinh tế.
(VNF) - Trong bối cảnh nền kinh tế quốc dân còn nhiều khó khăn phía trước, kinh tế thế giới có nhiều biến động khó đoán, các động lực tăng trưởng cũ đã cạn, thì doanh nghiệp tư nhân được xem là sự kỳ vọng của nền kinh tế. Bởi vậy, đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh là điều hết sức quan trọng để doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa tiềm lực và phát triển mạnh mẽ.
(VNF) - Trong một thế giới VUCA (Biến động – Không chắc chắn – Phức tạp – Mơ hồ) thì có một điều ngày càng trở nên rõ ràng hơn là vai trò và vị thế không ngừng gia tăng của Việt Nam. Việc trở thành đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ cùng với đó là sự nâng cấp mối quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia lớn đã đưa vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế gia tăng và mở ra những vận hội mới cho đất nước.
(VNF) - Nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025, ông Norman Lim - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam (SingCham Việt Nam) đã chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance về những triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm mới với những yếu tố định hình tăng trưởng bền vững.
(VNF) - Trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung ương, khẳng định chính hệ thống pháp luật hiện nay là “thủ phạm” khiến chúng ta tự trói buộc chính mình, kìm hãm sự phát triển. Ông cho rằng nếu khơi thông điểm nghẽn này thì việc kinh tế Việt Nam tăng trưởng hai con số là điều hoàn toàn có thể đạt được.
(VNF) - Giám đốc Quốc gia, Viện Tony Blair tại Việt Nam cho rằng, nền tảng thiết yếu để một Trung tâm tài chính quốc tế thành công là ở thiết kế thể chế.
(VNF) - TS Phạm Hùng Tiến - Chuyên gia về đầu tư FDI chỉ ra rằng, các tỉnh Phía Bắc có giá trị xuất khẩu thuộc nhóm dẫn đầu cả nước nhưng lại nằm ngoài nhóm 10 thu ngân sách lớn. Điều này phần nào cho thấy, phần nhận được từ các "kỳ tích" xuất khẩu mà doanh nghiệp FDI mang lại là không tương xứng, thậm chí là rất ít.
(VNF) - Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành khẳng định, các tập đoàn lớn trên thế giới đang bắt tay tạo ra những 'game' mới và điều ngại là liệu các doanh nghiệp Việt có đủ năng lực để ứng xử với những 'gã khổng lồ', các tập đoàn đa quốc gia hay không chứ chưa nói đến câu chuyện vốn hay công nghệ.
(VNF) - TS. Lê Minh Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam đã có các phân tích về thách thức của Trung tâm tài chính Đà Nẵng.
(VNF) - Ông Andy Khoo - CEO Terne Holdings cho rằng: “Trung tâm Tài chính quốc tế Đà Nẵng không chỉ là một dự án phát triển, mà còn là một tuyên ngôn táo bạo về khát vọng của Việt Nam trong việc dẫn đầu trên thị trường tài chính toàn cầu”
(VNF) - PGS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng: Cộng đồng doanh nghiệp tiên phong cần có thêm nhiều ý kiến đóng góp phát triển doanh nghiệp dân tộc.Đã đến lúc khu vực doanh nghiệp tư nhân phải tạo ra áp lực thay đổi chính sách, chứ không chỉ dừng lại ở việc "xin – cho".
(VNF) - Để mở rộng khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội sẽ phải di dời 12 tổ chức, cơ quan, đơn vị cùng với đó là 35 hộ dân.
