5 bài học đầu tư từ chức vô địch của Leicester City

Chiến công của Leicester City làm cho môn thể thao vua càng thêm ý nghĩa khi không phải lúc nào chiến thắng cũng thuộc về những đội bóng mạnh nhiều tiền, đặc biệt là đối với một chặng đua đường dài như giải Ngoại hạng Anh. Câu chuyện cổ tích của Leicester City chỉ ra rằng bóng đá là một môn thể thao tập thể và các đội bóng nhỏ cũng hoàn toàn có thể làm nên những bất ngờ.

 Bài học từ câu chuyện Leicester City cũng một lần nữa nhắc cho chúng ta những bài học đắt giá trong việc phân tích đầu tư. Sau đây là 5 bài học về đầu tư mà tôi nghĩ Leicester City đã gợi ý nên.

Thứ nhất, so với thế kỷ trước, trình độ của các cầu thủ chuyên nghiệp được thu hẹp lại rất nhiều. Việc một cầu thủ đang thi đấu hay bỗng nhiên mất phong độ rồi sa sút hẳn về sau cũng chỉ ra rằng thực tế các cầu thủ chỉ tạo ra được sự khác biệt khi được đặt đúng khả năng chơi bóng cốt lõi nhất và trong một trạng thái tâm lý tốt nhất.

Điều đó có nghĩa rằng có rất nhiều các cầu thủ tiềm năng đang chưa được phát huy hết những năng lực của mình và đặc biệt là những cầu thủ này thường có giá rất thấp so với những ngôi sao. Leicester City là tập hợp của những cầu thủ chuyên nghiệp vô danh với tổng giá trị chuyển nhượng của cả đội còn chưa bằng một ngôi sao của Manchester City. Vardy và Mahred không phải đến mùa giải này họ mới đá hay nhưng chỉ khi ở Leicester City và trong chiến thuật của Ranieri thì những phẩm chất và tinh thần của họ mới được phát huy đến mức cao nhất.

Trong đầu tư cũng vậy, những công ty một khi đã tự tin lên sàn chứng khoán cũng đều là những công ty đã có những triển vọng kinh doanh nhất định, tuy nhiên phần lớn nhà đầu tư luôn tập trung vào các công ty có quy mô vốn lớn và lịch sử lâu năm vốn đang được giao dịch với giá cao. Rất nhiều những công ty nhỏ đầy triển vọng với mức giá rất rẻ chưa được nhà đầu tư nhìn nhận đúng giá trị của nó.

Cũng giống như Leicester City, khi hội tụ đủ những yếu tố cần thiết, những công ty này hoàn toàn có thể trở thành những Google, Apple hoặc Facebook thứ hai trong tương lai. 

Thứ hai, việc Leicester City vô địch là một bất ngờ đối với cả thế giới, đặc biệt là đối với những người luôn tự cho là am hiểu bóng đá nhất: đó là những công ty cá cược.

Tỷ lệ chiến thắng dành cho Leicester City trước mùa giải chỉ là 1/5000, đó là tỷ lệ thấp nhất dành cho các đội bóng tham dự giải ngoại hạng. Hãy hình dùng tỷ lệ thắng cược cho đương kim thủ tưởng Anh David Cameron trở thành huấn luyện viên trưởng của Aston Villa FC thay cho Tim Sherwood cũng chỉ là 1/1000. Một câu chuyện dường như rất buồn cười còn được cho là có khả năng xảy ra cao gấp 5 lần việc Leicester City vô địch. Tỷ lệ đó thể hiện gần như một sự tin chắc của nhà cái dựa trên kiến thức và thống kê của họ về khả năng vô địch của Leicester City: Không thể.

Một sự kiện có xác suất chỉ 0.02% có thể gọi là một hiện tượng thiên nga đen (black swan). Thiên nga đen là một thuật ngữ trong kinh tế học để chỉ về những sự kiện có xác suất vô cùng thấp về khả năng xảy ra nhưng khi nó xảy ra sẽ tạo ra một tác động vô cùng lơn về mặt ý nghĩa kinh tế. Thiên nga đen hoàn toàn xảy ra trong đời mỗi người, mỗi lần nó xảy ra đều làm thay đổi nhận thức của chúng ta về vấn đề mà chúng ta đang đối mặt.

Điều này hoàn toàn đúng trong lĩnh vực đầu tư, rồi một ngày nào đó bạn có thể sẽ chứng kiến thị trường sụp đổ và hoảng loạn trong vài ngày, thị trường phản ứng theo một cách bạn không thể hiểu được như những cuộc khủng hoảng mà chúng ta từng thấy trong lịch sử. Chúng ta không thể dự báo được khi nào sự kiện thiên nga đen xảy ra, tuy nhiên hãy lên kế hoạch phản ứng cho danh mục đầu tư của bạn khi điều đó xảy ra.

Thứ ba, việc Leicester City dành chức vô địch mùa này sẽ không là bất ngờ nếu chúng ta dựa vào kết quả của 8 vòng đấu cuối mùa trước để so sánh. Trong 8 trận đó họ dành đến 6 chiến thắng, 1 trận hòa và chỉ thua một trận trước đội vô địch mùa đó là Chelsea.

Nếu có một bảng xếp hạng riêng cho 8 vòng đấu đó thì Leicester City đã là nhà vô địch với 19 điểm kiếm được, vì Chelsea thậm chí cũng chỉ dành được 17 điểm trong cùng giai đoạn đó. Số điểm bình quân Leicester City dành được trong giai đoạn đó là 2.3 điểm/trận, tương đương với số điểm họ lên ngôi vô địch trong mùa giải năm nay là 2.1 điểm/trận.

Điều đó cho thấy sự thay đổi về năng lực của Leicester City không phải chỉ bắt đầu trong mùa giải năm nay mà đã từ cuối mùa giải trước. Một sai lầm thường thấy trong chúng ta là chỉ dựa vào quá khứ của sự kiện để ra quyết định mà không cập nhật những thông tin gần nhất về sự thay đổi trong bản chất vấn đề. Khi đó chúng ta bị đóng đinh với những định kiến ban đầu. Một đội có đến 6 chiến thắng trong 8 trận gần nhất làm sao có thể được gán cho mức xác suất vô địch thấp như thế.

Trong việc đầu tư cũng vậy, việc đóng đinh vào những quan điểm đã định hình trước đó (anchoring) làm chúng ta không thể nhận ra được những sự thay đổi trong những khoản đầu tư tiềm năng đang hiện ra trước mắt chúng ta. Chúng ta cứ khăng khăng rằng đó chỉ là những sự thay đổi nhất thời và quẳng đi những cơ hội kiếm được những tài sản kếch xù từ đó.

Giá trị của cả đội hình Leicester City trong mùa giải vô địch chỉ là 54 triệu bảng. Trong khi con số đó của Chelsea và Manchester United lần lượt là 428 và 370 triệu bảng. Kết quả mùa này là Chelsea về thứ 10 và Manchester United về thứ 6. Nó chỉ ra rằng việc cộng lại đơn thuần từng giá trị cầu thủ để ra đánh giá chất lượng của một câu lạc bộ là một cách làm không phù hợp.

Cách làm đó chưa tính đến mức độ gắn kết cũng như động lực thi đấu của các thành viên trong đội bóng với nhau. Trong đầu tư cũng vậy, chúng ta thường nhìn các khoản đầu tư một cách riêng lẻ trong quá trình phân tích mà không xem xét tất cả trong một bức tranh tổng thể thông qua sự tương tác giữa các khoản đầu tư với nhau (total portfolio context).

Giá trị của một danh mục đầu tư không chỉ đơn thuần cộng dồn giá trị của từng khoản đầu tư lại với nhau. Việc không nhìn một bức tranh danh mục đầu tư hoàn chỉnh khiến cho nhà đầu tư hạn chế trong việc tối đa hóa giá trị cũng như tối thiểu hóa những rủi ro cho danh mục của mình.

Cuối cùng, chỉ có 4 đội bóng là Manchester United, Chelsea, Arsenal và Manchester city dành chức vô địch Ngoại hạng Anh trong 20 năm qua nên dường như nhà cái chỉ dựa vào mức thống kê này để đưa ra một tỷ lệ vô địch rất ưu ái cho 4 đội bóng nói trên.

Những sai lầm do việc dựa vào những dữ liệu gần đây (recent bias) chỉ ra rằng con người luôn có xu hướng chỉ muốn thông tin nào dễ tìm kiếm nhất chứ không hẳn là những thông tin khách quan. Trong đầu tư cũng vậy, việc chúng ta chỉ muốn tìm kiếm những thông tin dễ dàng tìm kiếm nhất để ủng hộ cho quan điểm hiện tại của chúng ta khiến chúng ta không thể tiếp cận đến những thông tin mang tính chất khách quan, phản ánh bản chất vấn đề.

Bài học của Leicester City không những là một lời cổ vũ cho các đội bóng nhỏ trong việc tạo nên cuộc lật đổ trong môn thể thao vua này trong thời gian tới, mà nó còn là một lời nhắc nhở với các nhà đầu tư chứng khoán về những bài học và những sai lầm họ thường mắc phải khi tham gia vào thị trường chứng khoán.

Những hạn chế của con người trong việc không thể nhận thức được đâu là những gì mình chưa biết, những lười biếng trong việc tìm kiếm thông tin và chỉ tập trung vào những gì sẵn có, những mỏ neo sai lầm vào những vấn đề đang thay đổi và một quan điểm hạn chế trong việc đánh giá các cơ hội đầu tư trong một bức tranh tổng thể là những yếu điểm cố hữu khiến cho phần lớn các nhà đầu tư không thể thành công trong việc đầu tư của mình.