(VNF) - Với vai trò đầu tàu của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, TP. HCM cần có những bước đi như thế nào về cải cách thể chế và các giải pháp trọng yếu để tạo động lực, duy trì phát triển bền vững trong thời gian tới? Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế, TS Lê Bá Chí Nhân về vấn đề này.
Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân
- Theo báo cáo của TP. HCM, GRDP đạt 9,03% năm qua được xem là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên cũng dự báo tăng trưởng kinh tế 2023 sẽ chậm dần và thấp hơn so với mức tăng của năm 2022. Ông có nhận xét gì về những tồn tại của thành phố 2022 và dự báo tăng trưởng năm 2023?
TS Lê Bá Chí Nhân: Sau khi kiểm soát dịch Covid-19 vào cuối 2021, theo kế hoạch đã đề ra, TP. HCM đặt mục tiêu “lấy lại những gì đã mất” trong năm 2022, tăng tốc phát triển để bứt phá vào 2025. Tuy nhiên trước những tình huống phát sinh từ bên ngoài và nội tại của thành phố, đặt vấn đề 2023 tăng tốc là khá khó khăn, mục tiêu tăng trưởng GRDP trên 8% là một thách thức.
Năm 2022, thành phố đặt mục tiêu cải thiện môi trường đầu tư nhưng thực tế công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp vẫn là điểm nghẽn lớn. Cải cách thể chế năm nào cũng được đặt ra nhưng sự chuyển biến vẫn không rõ rệt, bởi do vấn đề né tránh trách nhiệm trong quá trình giải quyết công việc. Hậu quả là chính người dân, doanh nghiệp đã lỡ cơ hội khi các thủ tục bị vướng mắc, trễ hẹn. Theo báo cáo của Sở TN&MT thì năm vừa qua có hơn 500.000 hồ sơ đất đai được giải quyết, nhưng có tới 14.000 hồ sơ trễ hẹn, tỷ lệ 2,7%. Riêng thành phố Thủ Đức lên tới 6%.
Mặt khác, những vấn đề đã được truyền thông lên tiếng nhiều như tăng trưởng quý IV/2022 chững lại, các vụ việc liên quan đến bất động sản, tài chính... đã tác động tiêu cực đến một số hoạt động kinh tế của thành phố. Tâm lý quan sát, chờ đợi ảnh hưởng đến đà tăng trưởng chung.
Năm 2023 nếu các chính sách vĩ mô thuận lợi, TP. HCM sẽ có điều kiện hưởng lợi nhanh hơn các địa phương khác, tăng trưởng sẽ ổn định và phát triển. Ngược lại, nếu không thuận lợi cũng chịu tác động nhiều hơn.
- Theo ông những giải pháp nào TP. HCM cần thực hiện để có thể đảm bảo nâng cao năng lực cạnh tranh, duy trì phát triển bền vững trong thời gian tới?
Nội dung Nghị quyết 01 được Chính phủ ban hành vừa qua đã nêu rất rõ yếu tố “Đồng bộ, thống nhất và quyết tâm... là giải pháp mang tính căn cơ trong trung và dài hạn”. Như vậy, cần ưu tiên giải quyết là cải cách thể chế, đó là tiền đề của sự tăng trưởng.
Rõ ràng là sau đại dịch Covid - 19 đến nay, thành phố đã triển kế hoạch này nhưng hiệu quả ra sao vẫn chưa có đánh giá nào cụ thể. Trong khi thực tế diễn ra là doanh nghiệp vẫn chịu cảnh “lòng vòng” thủ tục do tồn tại chồng chéo các quy định, thì cần có những hướng dẫn cụ thể, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Nếu các quy định có độ vênh chưa được điều chỉnh thì kịp thời rà soát, hướng dẫn theo văn bản có lợi nhất, có thể lấy ý kiến cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia… để tháo gỡ. Phức tạp hơn có thể kiến nghị Thường vụ Quốc hội để được hướng dẫn cụ thể ngay, đồng thời phát huy vai trò của cơ quan làm chính sách. Như vậy sẽ giải quyết tâm lý sợ sai của cán bộ, mới cải thiện được môi trường kinh doanh hiện nay.
Ngân hàng đã thực hiện hỗ trợ cho doanh nghiệp như giảm lãi suất, gói vay ưu đãi… nhưng thủ tục soát xét vẫn còn nhiêu khê. Chính sách tài khóa năm 2023 hiện chưa rõ ràng, chẳng hạn việc giảm 2% thuế VAT năm 2022 hiện không còn, đã áp dụng lại thuế suất 10%. Điều này thật sự gây khó khăn cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất khẩu khi phải giảm lợi nhuận, cạnh tranh trên thị trường thế giới. Nên chăng áp dụng lại chính sách này cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp đóng góp chủ lực cho ngân sách đã dần lấy lại sự hồi phục sau đại dịch.
Cần quy hoạch lại chất lượng nguồn nhân lực của thành phố khi mục tiêu là đô thị thông minh. Giải pháp là tăng cường đào tạo chuyên sâu, ưu đãi lao động chất lượng cao, khuyến khích doanh nghiệp đổi mới tái cơ cấu lại nguồn nhân lực… Hiện hạ tầng khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam đang được chú trọng, khả năng sẽ có giao thông đồng bộ và thuận tiện trong tương lai gần. Bởi vậy, có thể nghiên cứu phương án hạn chế tập trung lao động quá đông ở đô thị gây áp lực lớn cho hạ tầng, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng lao động giản đơn đầu tư tại khu vực nông thôn, tận dụng nguồn lao động tại chỗ?
Mặt khác, TP. HCM giải ngân vốn đầu tư công 2022 khoảng 25.490 tỷ đồng, đạt 68% so với chỉ tiêu được giao là 95% là rất thấp! Vốn công năm 2023 đã được giao gần 71.000 tỷ đồng, gần gấp đôi so với năm trước. Bởi vậy, thành phố phải có kế hoạch cụ thể triển khai ngay kèm các hình thức chế tài nếu chủ đầu tư không hoàn thành tiến độ giải ngân. Ngoài ra, cần có chính sách cụ thể kích cầu tiêu dùng và hỗ trợ doanh nghiệp SME, thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ chuyển đổi khu công nghiệp sinh thái, xúc tiến đầu tư trực tiếp, tháo gỡ một số khó khăn vẫn còn tồn tại cho doanh nghiệp FDI…
- Tại TP. HCM, ngành địa ốc có vai trò to lớn để phát triển kinh tế. Tuy nhiên, vừa qua hoạt động kinh doanh trên thị trường bất động sản trầm lắng, doanh nghiệp điêu đứng vì ách tắc nguồn vốn. Lĩnh vực bất động sản thành phố năm 2023 sẽ như thế nào, thưa ông?
Giải quyết bài toán khó cho thị trường bất động sản cả nước nói chung hay TP. HCM nói riêng đầu tiên chính là giải quyết bài toán về cải cách thể chế, khi thống kê cho thấy vướng mắc pháp lý chiếm đến 70% dự án bất động sản. Còn đối với doanh nghiệp, việc tái cơ cấu doanh nghiệp, đặc biệt là cơ cấu tài chính - sản phẩm là việc làm cần chú trọng nhất năm 2023.
Do lợi nhuận nhiều, đa số doanh nghiệp bất động sản vừa qua đã tập trung rất nhiều vào phân khúc cao cấp. Thực tế, người mua sản phẩm này đa phần có điều kiện tài chính, mua thêm nhà chỉ phục vụ đầu cơ và lướt sóng, làm lệch pha cung cầu thị trường khi nhà ở vừa túi tiền thì không có.
Mặt khác, nguồn vốn lớn cho bất động sản vừa qua đều dựa tín dụng. Gần đây lại được dễ dàng huy động cổ phiếu, trái phiếu ba không. Hoặc huy động thông qua các hình thức như: góp vốn, hợp tác, mua bán nhà ở hình thành trong tương lai… khi dự án chỉ có quy hoạch 1/500, giấy phép xây dựng làm thị trường bất động sản phát triển không bền vững.
Vừa qua, NHNN đã có phản hồi về vốn tín dụng, cụ thể là kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với một số phân khúc rủi ro như phân khúc có tỷ lệ đầu cơ lớn… để đảm bảo an toàn hệ thống. Cơ quan quản lý cũng cần kiểm soát chặt phát hành trái phiếu bất động sản để cấu trúc lại thị trường. Phát hành trái phiếu đúng theo dự án đã có giấy phép thì nên phát huy, để người mua hiểu rõ mua trái phiếu làm gì? Làm như thế nào? Và sử dụng dòng tiền này ra sao? Còn không “tù mù” thông tin sẽ dẫn đến vỡ nợ, người mua trái phiếu sẽ mất trắng, kênh đầu tư trái phiếu này sẽ nguy hiểm nhất, khi đầu tư mà không biết tiền mình như thế nào. Vốn cho bất động sản là rất lớn, do đó kiểm soát chặt dòng tiền vào thị trường này sẽ tránh những rủi ro cho thị trường tài chính trong năm 2023.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.